του Ανδρέα Κοσιάρη
Το περιστατικό με τους 92 πρόσφυγες που εγκαταλείφθηκαν γυμνοί στον ποταμό Έβρο από τις τουρκικές αρχές αποδεικνύει για ακόμα μία φορά πως η Τουρκία δεν είναι «ασφαλής χώρα» για τους πρόσφυγες. Όμως τον χαρακτηρισμό αυτό της τον έχει χαρίσει η Ευρωπαϊκή Ένωση (και μέσω αυτής και η Ελλάδα) για να αποφύγει να ασχοληθεί η ίδια με το προσφυγικό.
«Σημαία» έγινε από τον υπουργό Μετανάστευσης και Ασύλου Νότη Μηταράκη το περιστατικό με τους 92 πρόσφυγες που διασώθηκαν γυμνοί από τον ποταμό Έβρο, όπου τους είχαν οδηγήσει, όπως οι ίδιοι καταγγέλλουν, οι τουρκικές αρχές.
Θα ήταν ολωσδιόλου ορθή η προπαγάνδιση και η διεθνοποίηση του γεγονότος από τον υπουργό και την ελληνική κυβέρνηση, αν δεν συνέτρεχαν κάποιες «ενοχλητικές» λεπτομέρειες. Πρώτον, αν δεν είχε προηγηθεί πριν από ελάχιστες ημέρες η δημοσιογραφική δημοσιοποίηση της απόρρητης έκθεσης της OLAF για τα πεπραγμένα της FRONTEX στην Ελλάδα. Η έκθεση αποδεικνύει πέραν πάσης αμφιβολίας ότι οι ελληνικές αρχές διαπράττουν εγκλήματα παραβιάζοντας θεμελιώδη δικαιώματα μέσω των επαναπροωθήσεων αιτούντων άσυλο και πως η ευρωπαϊκή υπηρεσία φύλαξης συνόρων όχι μόνο γνώριζε την ύπαρξη αυτών των εγκλημάτων, αλλά ενεργώς τα απέκρυψε ακόμα και από τους εσωτερικούς της θεσμούς λογοδοσίας.
Για τη δημοσιοποίηση αυτής της έκθεσης, που ουσιαστικά αποδεικνύει ότι το ελληνικό κράτος ψεύδεται διαχρονικά για τα εγκλήματά του τουλάχιστον από το 2018, δεν είχε κάτι να σχολιάσει ο κ. Μηταράκης (ούτε φυσικά και κανείς άλλος από τους νυν και πρώην υπεύθυνους αυτών των εγκλημάτων). Ο κατά τα άλλα λαλίστατος υπουργός, που μαζί με σύσσωμη την κυβέρνηση χαρακτήριζε πράκτορες της Τουρκίας όσους υποδείκνυαν τις εγκληματικές πράξεις για τις οποίες ψευδόταν, δεν έκανε το ίδιο και για τους ερευνητές της ευρωπαϊκής Υπηρεσίας Καταπολέμησης της Απάτης. Αντίθετα, έχει χρησιμοποιήσει το περιστατικό της διάσωσης των 92 ως αντιπερισπασμό, θέτοντας τα τουρκικά εγκλήματα σε αντιδιαστολή με τα όσα πράττει η Ελλάδα.
Μόνο που τα εγκλήματα της Τουρκίας δεν σβήνουν τα αντίστοιχα ελληνικά — ακριβώς το αντίθετο, συνθέτουν μαζί τη «συνεργασία» των δύο κρατών στην κακοποίηση, την καταλήστευση και τις δολοφονίες προσφύγων και μεταναστών. Αυτό που «σβήνουν» όμως τα τουρκικά εγκλήματα, είναι την «ηθική αξία» της συμφωνίας ΕΕ-Τουρκίας για το προσφυγικό, η οποία δίνει στη γείτονα τον χαρακτηρισμό της «ασφαλούς χώρας» για τους πρόσφυγες — συμφωνία που χρησιμοποιεί και η Ελλάδα για να αποφύγει τις δικές της ευθύνες. Κάτι που μας οδηγεί στον δεύτερο λόγο που η προπαγάνδιση του περιστατικού των 92 προσφύγων από τον Μηταράκη είναι υποκριτική.
Η υποκρισία συνολικά της Ευρωπαϊκής Ένωσης και ειδικά της Ελλάδας σε σχέση με τη συμφωνία ΕΕ-Τουρκίας έχει αναδειχθεί επανειλημμένα από τους υπερασπιστές των δικαιωμάτων των προσφύγων. Η Ελλάδα επιχειρεί να σταθεί σε δύο βάρκες με ένα πόδι, καταγγέλλοντας (ορθώς) την Τουρκία για εγκλήματα κατά των προσφύγων και ταυτόχρονα χρησιμοποιώντας την ύπαρξη της συμφωνίας ως δικαιολογία για τη μη αποδοχή (και τις κρυφά φανερές επαναπροωθήσεις) αιτούντων άσυλο.
Κανείς δεν έχει δεήσει να απαντήσει όλα αυτά τα χρόνια πώς γίνεται μια «ασφαλής χώρα» για τους πρόσφυγες να εγκληματεί εναντίον τους και να παραμένει «ασφαλής». Φυσικά, διότι δεν μπορεί να υπάρξει απάντηση σε αυτό το οξύμωρο σχήμα — πέρα από την ειλικρινή που κανείς δεν πρόκειται να δώσει: η Τουρκία θα είναι «ασφαλής χώρα» ό,τι κι αν κάνει, διότι έτσι βολεύει την ΕΕ ώστε να ασχολείται όσο γίνεται λιγότερο με τους πρόσφυγες που οι πολιτικές της εδώ και δεκαετίες έχουν προκαλέσει. Η Τουρκία είναι ένας «ασφαλής» μπάτσος έξω ακριβώς από τα ευρωπαϊκά σύνορα, ένας δεσμοφύλακας για λογαριασμό της ΕΕ που του «επιτρέπεται» να κάνει ό,τι επιθυμεί διότι «τι θα απογίνουμε δίχως δεσμοφύλακα;».
Αυτή η υποκρισία βολεύει αφάνταστα και το ελληνικό κράτος. «Ντροπή για τον πολιτισμό η συμπεριφορά της Τουρκίας», έγραψε στο twitter ο υπουργός Μηταράκης, αλλά ταυτόχρονα οι πρόσφυγες πρέπει να μείνουν εκεί, συχνά δια της βίας κι ας πνιγούν στη διαδρομή, κάτι που δεν αποτελεί «ντροπή για τον πολιτισμό» διότι… έτσι.
Φυσικά, η υποκρισία αυτή δεν αφορά μόνο την ελληνοτουρκική πλευρά των ευρωπαϊκών συνόρων. Τα ίδια συμβαίνουν και στη θαλάσσια περιοχή μεταξύ Ιταλίας και Λιβύης, τα ίδια και στα σύνορα Ισπανίας-Μαρόκου. Η «Ευρώπη-φρούριο» έχει αναθέσει τη φρούρησή της στις όμορες χώρες — και όσοι ξεφεύγουν από τα εγκλήματα εκείνων των φρουρών πρέπει να αντιμετωπίσουν και τα εγκλήματα της «εσωτερικής φρουράς». Σε κάθε περίπτωση κερδίζουν οι ακροδεξιοί εγκληματίες — και χάνουν πάντοτε οι πρόσφυγες.