Του Ανδρέα Κοσιάρη
Την κερδοσκοπία των φαρμακευτικών εταιρειών και την άρνηση των κυβερνήσεων των πλούσιων χωρών να συγκρουστούν μαζί τους, κατακεραύνωσε για άλλη μία φορά ο Παγκόσμιος Οργανισμός Υγείας την περασμένη Παρασκευή, την ώρα που το πρόγραμμα COVAX έχει ξεμείνει εντελώς από δόσεις εμβολίων.
Το πρόγραμμα COVAX για τον ισότιμο διαμοιρασμό εμβολίων, στοχεύει να δώσει δύο δισεκατομμύρια δόσεις σε 92 χαμηλού και μεσαίου εισοδήματος χώρες μέχρι το τέλος του 2021, μέσω χρηματοδότησης και δωρεάς εμβολίων από τις πλούσιες χώρες. Μέχρι στιγμής όμως το πρόγραμμα έχει παράσχει μόλις περίπου 90 εκατομμύρια δόσεις εμβολίων και, όπως είπε την Παρασκευή ο Μπρους Έιλγουορντ, πλέον έχει «στερέψει» από εμβόλια.
«Αυτόν τον μήνα έχουμε μέσω του COVAX μηδέν δόσεις εμβολίων AstraZeneca, μηδέν δόσεις εμβολίων SII (Serum Institute of India), μηδέν δόσεις εμβολίου της J&J», δήλωσε ο ανώτερος σύμβουλος του ΠΟΥ.
«Ο κόσμος μας αποτυγχάνει, ως παγκόσμια κοινότητα αποτυγχάνουμε», προειδοποίησε για άλλη μία φορά ο γενικός διευθυντής του ΠΟΥ Τέντρος Αντανόμ Γκεμπρεγιέζους. Συνέκρινε ξανά την απροθυμία των πλούσιων χωρών να μοιραστούν εμβόλια, με την κρίση του HIV/AIDS, όταν ορισμένοι στον Δυτικό κόσμο επιχειρηματολογούσαν πως οι Αφρικανικές χώρες δεν έχουν τη δυνατότητα να αξιοποιήσουν πολύπλοκες θεραπείες.
«Αυτή η στάση πρέπει να γίνει παρελθόν», είπε ο Γκεμπρεγιέζους. «Το πρόβλημα τώρα είναι πρόβλημα εφοδιασμού, απλά δώστε μας τα εμβόλια». «Η διαφορά είναι μεταξύ των εχόντων και των μη εχόντων, που τώρα ξεσκεπάζει εντελώς την αδικία του κόσμου μας — την αδικία, την ανισότητα, ας το καταλάβουμε», συμπλήρωσε.
Η απροθυμία των Δυτικών χωρών να μοιραστούν τα εμβόλια, αλλά και να επιβάλλουν στις φαρμακευτικές εταιρείες να εγκαταλείψουν την κερδοσκοπία τους, έρχεται σε αλγεινή αντίθεση με τη στάση των ίδιων χωρών στο εσωτερικό τους, όπου ο εμβολιασμός προωθείται πλέον με αστεία ανταλλάγματα.
Οι πλούσιες χώρες πασχίζουν να επιτύχουν το λεγόμενο «τείχος ανοσίας» στο εσωτερικό τους, ανοίγοντας παράλληλα τις οικονομίες και τις δραστηριότητες, αγνοώντας εντελώς πως η ταχεία διάδοση του κορονοϊού στις φτωχές ανεμβολίαστες χώρες θα προκαλέσει νομοτελειακά νέες μεταλλάξεις που είναι πιθανό να διαφεύγουν από την εμβολιαστική ανοσοποίηση. Πέρα δηλαδή από παντελή έλλειψη ανθρωπισμού, υπάρχει και το ζήτημα της έλλειψης πρακτικότητας στην άνιση κατανομή των εμβολίων σε παγκόσμιο επίπεδο.
Την ίδια ώρα που το πρόγραμμα COVAX ξεμένει από εμβόλια, οι ηγέτες των πλούσιων χωρών και κυρίως των ΗΠΑ, της ΕΕ και της Βρετανίας, αρνούνται με γελοία επιχειρήματα την άρση των πνευματικών δικαιωμάτων στα εμβόλια κατά της COVID-19, προστατεύοντας σαν κόρη οφθαλμού τα κέρδη των φαρμακευτικών.
Μια σειρά από μικρότερες εταιρείες, αλλά και σχετικά μεγάλες εταιρείες που παράγουν γενόσημα φάρμακα, έχουν εδώ και μήνες ζητήσει άδεια για να ενισχύσουν την παραγωγή εμβολίων με εκατοντάδες εκατομμύρια δόσεων ετησίως. Καμία τους δεν έχει λάβει θετική απάντηση.
Τα προβλήματα και οι ανορθολογισμοί που έχει προκαλέσει ο εφοδιασμός των εμβολίων μέσω της ελεύθερης αγοράς γίνονται ακόμα πιο εμφανή, όταν κοιτάξουμε τις τιμές που πληρώνει η κάθε χώρα για το ίδιο εμβόλιο.
Το εμβόλιο της AstraZeneca, για παράδειγμα, αγοράστηκε με 3,50 δολάρια ανά δόση από τις χώρες της Ευρωπαϊκής Ένωσης. Το Μπανγκλαντές όμως πλήρωσε 5 δολάρια ανά δόση για το ίδιο εμβόλιο και η Νότιος Αφρική 5,25 δολάρια ανά δόση. Το εμβόλιο της Pfizer προσφέρεται πιο φτηνά στις χώρες της Αφρικανικής Ένωσης από ό,τι στην Ευρώπη, όμως λόγω της τεχνολογίας mRNA που απαιτεί αποθήκευση σε εξαιρετικά χαμηλές θερμοκρασίες, οι περισσότερες χώρες της Αφρικής δεν έχουν τη δυνατότητα να το αποθηκεύσουν και να το διανείμουν μαζικά.
Βλέπουμε σε αυτά τα παραδείγματα ότι η ελεύθερη αγορά δουλεύει ακριβώς όπως σχεδιάστηκε, ενάντια στο παγκόσμιο δημόσιο συμφέρον και υπέρ του κέρδους. Το εμβόλιο της AstraZeneca, που είναι καταλληλότερο για χώρες με ελλιπείς υποδομές, πωλείται ακριβότερα σε αυτές, ενώ το εμβόλιο της Pfizer, που δεν είναι κατάλληλο λόγω των απαιτήσεών του για αυτές τις χώρες, πωλείται σε αυτές φθηνότερα. Ο καπιταλισμός δηλαδή δουλεύει ενάντια στις ανάγκες αυτών των χωρών, προσπαθώντας να τις εκμεταλλευτεί.
Περισσότερες από 100 χώρες, οι περισσότερες στον λεγόμενο «Παγκόσμιο Νότο», ζητούν πλέον την άρση των πατεντών των εμβολίων και συναντούν ένα «τείχος» από ισχυρές χώρες του «Παγκόσμιου Βορρά» που αρνούνται να εγκαταλείψουν τα κέρδη για τις εταιρείες τους.
Θα πρέπει να θυμόμαστε το πώς οι φτωχοί του πλανήτη παραμένουν βορά στις «ορέξεις» της πανδημίας, κάθε φορά που στη συγκριτικά πλουσιότερη Δύση συναντούμε αρνητές των εμβολίων και ψευδοεπιστημονικά ουρλιαχτά για την «επικινδυνότητά» τους.
