«Η αστυνομία, που επιβάλλει τα μέτρα καραντίνας λόγω του κορονοϊού σε ολόκληρη την Ευρώπη, έχει στοχοποιήσει δυσανάλογα τις εθνικές μειονότητες και τις περιθωριοποιημένες ομάδες μέσω της βίας, των ελέγχων ταυτότητας με μεροληπτικό τρόπο, της αναγκαστικής καραντίνας και των προστίμων», ανέφερε η Διεθνής Αμνηστία σε νέα της έκθεση.
Η έκθεση Αστυνομεύοντας την πανδημία: Παραβιάσεις ανθρώπινων δικαιωμάτων κατά την επιβολή των μέτρων για τον κορονοϊό στην Ευρώπη καλύπτει 12 ευρωπαϊκές χώρες, μεταξύ των οποίων και την Ελλάδα, και εκθέτει ένα ενοχλητικό μοτίβο φυλετικών προκαταλήψεων που συνδέεται με τις ανησυχίες σχετικά με τον θεσμικό ρατσισμό εντός των αστυνομικών δυνάμεων. Επίσης, αντανακλά ευρύτερες ανησυχίες που διατυπώνονται στις τρέχουσες διαδηλώσεις του κινήματος Black Lives Matter.
«Η αστυνομική βία και οι ανησυχίες σχετικά με τον θεσμικό ρατσισμό δεν είναι νέες, αλλά η πανδημία του κορονοϊού και η αναγκαστική επιβολή της καραντίνας, ως αποτέλεσμα, έχουν αποκαλύψει πόσο διαδεδομένες είναι», δήλωσε ο Marco Perolini, ερευνητής για τη Δυτική Ευρώπη στη Διεθνή Αμνηστία. «Η τριπλή απειλή μέσω των διακρίσεων, της παράνομης χρήση βίας και της αστυνομικής ατιμωρησίας πρέπει να αντιμετωπιστεί άμεσα στην Ευρώπη».
Η αστυνόμευση με βάση τις διακρίσεις στοχοποιεί τις εθνικές μειονότητες
Η αστυνομική επιβολή της καραντίνας επηρέασε δυσανάλογα τις φτωχότερες περιοχές, οι οποίες συχνά έχουν μεγαλύτερο ποσοστό κατοίκων που ανήκουν σε εθνικές μειονότητες. Στο Seine-Saint-Denis, τη φτωχότερη περιοχή της ηπειρωτικής Γαλλίας, όπου μεγάλο μέρος των κατοίκων είναι μαύροι/ες ή με καταγωγή από τη Βόρεια Αφρική, ο αριθμός των προστίμων λόγω παραβίασης της καραντίνας ήταν τρεις φορές υψηλότερος απ’ ό, τι στην υπόλοιπη χώρα, παρά το γεγονός ότι οι τοπικές αρχές δήλωσαν ότι ο σεβασμός των μέτρων καραντίνας στην περιοχή ήταν αντίστοιχος με άλλα μέρη της χώρας. Στη Νίκαια, σε μια γειτονιά που κατοικείται κατά κύριο λόγο από άτομα που ανήκουν στην εργατική τάξη και σε εθνικές μειονότητες, υποβλήθηκε απαγόρευση κυκλοφορίας τη νύχτα, μεγαλύτερης διάρκειας από ό, τι στην υπόλοιπη πόλη.
Η παράνομη χρήση βίας από την αστυνομία με σκοπό την επιβολή των μέτρων καραντίνας, συχνά είχε τη μορφή ελέγχων, ερευνών και εξακρίβωσης στοιχείων.
Στο Ηνωμένο Βασίλειο, μια από τις λίγες ευρωπαϊκές χώρες που συλλέγει αναλυτικά στοιχεία σχετικά με τις δυνάμεις επιβολής του νόμου σε εθνικό επίπεδο, οι αστυνομικές επιχειρήσεις έρευνας στο Λονδίνο κατέγραψαν αύξηση κατά 22% από τον Μάρτιο ως τον Απρίλιο του 2020. Κατά τη διάρκεια αυτής της περιόδου ο αριθμός των μαύρων που ελέγχθηκαν αυξήθηκε κατά σχεδόν ένα τρίτο.
Το Εργαστήριο Τεκμηρίωσης της Διεθνούς Αμνηστίας επαλήθευσε 34 βίντεο από όλη την Ευρώπη που δείχνουν ότι η αστυνομία χρησιμοποίησε παράνομη βία, και σε πολλές περιπτώσεις όταν ήταν απολύτως αχρείαστη.
Σε ένα βίντεο που δημοσιεύτηκε στο διαδίκτυο στις 29 Μαρτίου, δύο αστυνομικοί σταμάτησαν έναν νεαρό άνδρα, ο οποίος σύμφωνα με πληροφορίες είχε καταγωγή από τη Βόρεια Αφρική, σε δρόμο του Μπιλμπάο της Ισπανίας. Αν και φαίνεται να μην αποτελούσε καμία απειλή, η αστυνομία τον έσπρωξε βίαια και τον χτύπησε με γκλομπ. Ενώ οι δύο αστυνομικοί κρατούσαν τον άνδρα σε έναν τοίχο με τα χέρια του πίσω από την πλάτη του, η μητέρα του άνδρα εμφανίστηκε και είπε στους αστυνομικούς ότι ο γιος της είχε κάποιο πρόβλημα υγείας ψυχικής φύσεως. Στη συνέχεια, ο αστυνομικός την χτύπησε με το γκλομπ του και μετά τρεις άλλοι αστυνομικοί την έσπρωξαν στο έδαφος.
Σύμφωνα με ανάλυση της Διεθνούς Αμνηστίας, στην περίπτωση αυτή, οι υπάλληλοι επιβολής του νόμου δεν χρησιμοποίησαν την ελάχιστη αναγκαία βία. Στην πραγματικότητα είναι αμφισβητήσιμο εάν ήταν απαραίτητη η χρήση βίας εξ αρχής. Μερικοί από τους γείτονες που μαγνητοσκόπησαν το περιστατικό δέχτηκαν πρόστιμο για «μη εξουσιοδοτημένη χρήση» εικόνων υπαλλήλων επιβολής του νόμου.
Ένα άλλο βίντεο δείχνει την αστυνομία να κυνηγά τον Samir, έναν 27χρονο Αιγύπτιο υπήκοο που ζει στη Γαλλία εδώ και 10 χρόνια, πριν αυτός πηδήξει στον ποταμό Σηκουάνα στο Île-Saint-Denis στο Παρίσι, στις 26 Απριλίου 2020. Οι αστυνομικοί ακούγονται στο βίντεο να χρησιμοποιούν έναν υποτιμητικό όρο για τους Άραβες («bicot»), να γελάνε μαζί του και ένας από αυτούς να λέει «έπρεπε να του είχαμε βάλει βαρίδι στον αστράγαλο». Στη συνέχεια ξυλοκοπήθηκε μέσα στην κλούβα της αστυνομίας και τέθηκε υπό κράτηση. Αν και ο Samir δεν κατηγορήθηκε ποτέ για κάποιο αδίκημα, του ζητήθηκε να εγκαταλείψει τη χώρα. Οι δύο αστυνομικοί που αναγνωρίστηκαν τέθηκαν σε αναστολή για ρατσιστικές προσβολές.
Οικισμοί Ρομά υποβάλλονται σε στρατιωτικοποιημένες καραντίνες
Επιδεικνύοντας μια πολιτική διακρίσεων κατά των Ρομά στη Βουλγαρία και τη Σλοβακία, και οι δύο κυβερνήσεις επέβαλαν υποχρεωτικές καραντίνες για τους Ρομά. Η κυβέρνηση της Σλοβακίας ανέθεσε μάλιστα στον στρατό την επιβολή της. Η Διεθνής Αμνηστία θεωρεί ότι ο στρατός δεν είναι κατάλληλος για την εφαρμογή μέτρων δημόσιας υγείας, ενώ θα πρέπει να χρησιμοποιείται αποκλειστικά σε τομείς επιβολής του νόμου όπου υπάρχει σαφής λόγος που δείχνει ότι οι τακτικοί αστυνομικοί είναι ανεπαρκείς. Δεν υπάρχει τέτοιος λόγος στις παρούσες περιπτώσεις.
Κατά τη διάρκεια της υποχρεωτικής καραντίνας στη Βουλγαρία, περισσότεροι/ες από 50.000 Ρομά αποκλείστηκαν από την υπόλοιπη χώρα και αντιμετώπισαν σοβαρές ελλείψεις σε τρόφιμα. Μια έρευνα έδειξε ότι το μέσο εισόδημα στις γειτονιές των Ρομά μειώθηκε κατά 61% από τον Μάρτιο έως τον Μάιο του 2020.
Στο Burgas, οι αρχές χρησιμοποίησαν drones με θερμικούς αισθητήρες για να μετρήσουν τη θερμοκρασία των κατοίκων στους οικισμούς Ρομά και για να παρακολουθούν τις κινήσεις τους. Ομοίως, στην πόλη Yambol, οι αρχές χρησιμοποίησαν αεροπλάνα για να «απολυμάνουν» τη γειτονιά των Ρομά, στην οποία παρατηρήθηκε ένα ξέσπασμα κρουσμάτων κορονοϊού, ενώ τέθηκε και υπό αυστηρή καραντίνα ακόμη και μετά τη λήξη της εθνικής κατάστασης έκτακτης ανάγκης.
Καταυλισμοί προσφύγων και μεταναστών/ριων στο στόχαστρο
Οι αιτούντες/ούσες άσυλο, οι πρόσφυγες και οι μετανάστες/ριες σε καταυλισμούς και κοινόχρηστα καταλύματα έχουν επίσης βρεθεί στο στόχαστρο, με επιλεκτικές καραντίνες στη Γερμανία, την Κύπρο και τη Σερβία, καθώς και με αναγκαστικές εξώσεις στη Γαλλία και την Ελλάδα.
Για παράδειγμα, κατά τη διάρκεια της κατάστασης έκτακτης ανάγκης στη Σερβία, οι αρχές επέβαλαν ένα ειδικό καθεστώς που στόχευε επιλεκτικά τα κυβερνητικά κέντρα που στεγάζουν πρόσφυγες, μετανάστες/ριες και αιτούντες/ούσες άσυλο. Τους έβαλε σε αυστηρή 24ωρη υποχρεωτική καραντίνα και ανέθεσε στον στρατό να παρακολουθεί την απαγόρευση της κυκλοφορίας.
«Το κράτος πρέπει να σταματήσει να επιβάλλει καραντίνες που βασίζονται στις διακρίσεις και να εκδιώχνει βίαια Ρομά, πρόσφυγες και μετανάστες/ριες από άτυπους οικισμούς και καταυλισμούς. Αντ΄ αυτού, πρέπει να διαφυλάξει το δικαίωμα στη στέγαση και την υγεία για όλους», δήλωσε η Barbora Černušáková, Ερευνήτρια για την Ανατολική ΕΕ στη Διεθνή Αμνηστία.
Άτομα χωρίς στέγη
Τα άτομα χωρίς στέγη υπέστησαν επίσης τιμωρητικά μέτρα κατά τη διάρκεια της καραντίνας. Στην Ιταλία, η ΜΚΟ «Avvocato di Strada» κατέγραψε τουλάχιστον 17 περιπτώσεις στις οποίες άστεγοι/ες έλαβαν πρόστιμα επειδή δεν μπόρεσαν να συμμορφωθούν με τα μέτρα σχετικά με την απομόνωση και την απαγόρευση κυκλοφορίας. Δεκάδες ακόμη πρόστιμα από υπαλλήλους επιβολής του νόμου καταγράφηκαν στη Γαλλία, την Ισπανία και το Ηνωμένο Βασίλειο.
«Οι αρχές πρέπει να αντιμετωπίσουν τις ανησυχίες σχετικά με τον θεσμικό ρατσισμό, τις φυλετικές προκαταλήψεις και τις διακρίσεις εντός της αστυνομίας που είναι χαρακτηριστικές στις ενέργειες της κατά τη διάρκεια της πανδημίας του κορονοϊού. Είναι καιρός να δοθεί ένα τέλος σε αυτές τις πρακτικές, και η Ευρώπη να αντιμετωπίσει τον ρατσισμό που αναπτύσσεται μέσα στα εδάφη της», δήλωσε η Barbora Černušáková.
Πηγή: Διεθνής Αμνηστία
