Με απόφασή του που δημοσιέυτηκε και ανακοινώθηκε σήμερα, το Διεθνές Δικαστήριο της Χάγης (International Court of Justice – ICJ) αποφάνθηκε πως η συνεχιζόμενη παρουσία του Ισραήλ στα κατεχόμενα από αυτό παλαιστινιακά εδάφη είναι παράνομη υπό το διεθνές δίκαιο.
Πρόκειται για απόφαση που έρχεται έπειτα από αίτηση της Γενικής Συνέλευσης του ΟΗΕ από το 2022, όπου και ζητούνταν η μη δεσμευτική γνωμοδότηση του Δικαστηρίου για το ζήτημα της ισραηλινής κατοχής.
Περισσότερα από 50 κράτη είχαν εκθέσει τις απόψεις τους επί του ζητήματος στα μέσα του περασμένου Φεβρουαρίου, με την πλειοψηφία να προτρέπει το Δικαστήριο να διατάξει την αποχώρηση του Ισραήλ από τα κατεχόμενα εδάφη και τη διάλυση των παράνομων εποικιστικών οικισμών του. Ελάχιστα κράτη, όπως η Μεγάλη Βρετανία και ο Καναδάς, είχαν ισχυριστεί πως το Δικαστήριο θα πρέπει να αρνηθεί να γνωμοδοτήσει, ενώ ο μεγαλύτερος σύμμαχος του Ισραήλ, οι ΗΠΑ είχαν προτρέψει το Δικαστήριο να περιορίσει τη γνωμοδότησή του και να μη διατάξει πλήρη και άνευ όρων αποχώρηση του Ισραήλ από τα κατεχόμενα.
Το Ισραήλ δεν συμμετείχε, αλλά κατέθεσε γραπτή δήλωση με την οποία προειδοποιούσε πως η έκδοση συμβουλευτικής απόφασης θα προκαλούσε «ζημιά» στις διαπραγματεύσεις για την επίλυση του Ισραηλινο-Παλαιστινιακού ζητήματος — διαπραγματεύσεις που με τον πόλεμο του Ισραήλ στη Γάζα, αλλά και με την επίσημη απόρριψη την προηγούμενη εβδομάδα από την Κνεσέτ της λύσης δύο κρατών, έχουν έτσι κι αλλιώς βαλτώσει στην ανυπαρξία.
Αφού πρώτα έκρινε πως έχει δικαιοδοσία και πως μπορεί να εκδώσει συμβουλευτική απόφαση, το Δικαστήριο δια στόματος του προεδρεύοντος δικαστή Ναουάφ Σαλάμ έκρινε πως η συνεχιζόμενη παρουσία του Ισραήλ στα κατεχόμενα από αυτό παλαιστινιακά εδάφη είναι παράνομη υπό το διεθνές δίκαιο και πως θα πρέπει να ολοκληρωθεί «όσο πιο γοργά είναι δυνατό».
Σύμφωνα με το Δικαστήριο, παρά το γεγονός ότι το Ισραήλ αποχώρησε από τη Λωρίδα της Γάζας το 2005, παραμένει η κατέχουσα δύναμη της περιοχής καθώς ελέγχει πλήρως την πρόσβαση από αέρος, θαλάσσης και εδάφους. Περαιτέρω, η δημιουργία εποικιστικών οικισμών στα κατεχόμενα εδάφη, τη Δυτική Όχθη και την Ανατολική Ιερουσαλήμ, γίνεται επί του πρακτέου με τη στήριξη του ισραηλινού κράτους, κάτι που παραβιάζει τις Συνθήκες τη Γενεύης.
Το Δικαστήριο επίσης κατακεραύνωσε την κλοπή φυσικών πόρων από το Ισραήλ, όπως το νερό, η καλλιεργήσιμη γη και άλλα. «Η χρήση των φυσικών πόρων από το Ισραήλ στα κατεχόμενα εδάφη παραβιάζει την υποχρέωσή του βάσει του διεθνούς δικαίου», δήλωσε ο προεδρεύων δικαστής Σαλάμ. Στην ίδια κατηγορία και οι «εκκενώσεις» πληθυσμού Παλαιστινίων από το Ισραήλ, που το Δικαστήριο λέει ότι θα έπρεπε να είναι προσωρινές και να έχουν τη δυνατότητα αντιστροφής — κάτι που πρακτικά σημαίνει ότι οι εκδιωχθέντες από τα σπίτια τους στην ανατολική Ιερουσαλήμ και τη ΔΥτική Όχθη Παλαιστίνιοι θα πρέπει να έχουν το δικαίωμα επιστροφής. Η κατάσχεση γης από το Ισραήλ είναι παράνομη. Παράλληλα, το ΔΙκαστήριο σημείωσε με ανησυχία ότι οι εποικιστικοί οικισμοί επεκτείνονται συνεχώς και γρηγορότερα, και πως οι πολιτικές και οι πρακτικε΄ς του Ισραήλ στο ζήτημα «ισοδυναμούν με προσάρτηση μεγάλων τμημάτων της παλαιστινιακής επικράτειας».
Αφού επεσήμανε πως οι ανησυχίες ασφαλείας του Ισραήλ δεν μπορούν να παρακάμψουν όσα το διεθνές δίκαιο απαγορεύει, όπως την απόκτηση εδαφών με τη βία, το Δικαστήριο αποφάσισε πως το Ισραήλ πρέπει να σταματήσει κάθε εποικιστική δραστηριότητα, να εκκενώσει όλους τους εποίκους από τις κατεχόμενες περιοχές και να ακυρώσει όλους τους νόμους του που επιβάλλουν διακρίσεις. Το Ισραήλ θα πρέπει ακόμα να πληρώσει επανορθώσεις για την κατάσχεση φυσικών πόρων και άλλες ζημίες, ενώ το Δικαστήριο τονίζει προς τα υπόλοιπα κράτη πως θα πρέπει να μην αναγνωρίζουν ως νόμιμη την παρούσα κατάσταση και να μην προσφέρουν οποιαδήποτε βοήθεια στο Ισραήλ που να στηρίζει τις παράνομες δραστηριότητές του.
Θα πρέπει να σημειωθεί πως η απόφαση του Διεθνούς Δικαστηρίου δεν έλαβε καθόλου υπόψη της όσα συμβαίνουν αυτό το διάστημα στη Γάζα, καθώς η αίτηση της ΓΣ του ΟΗΕ προϋπήρχε της παρούσας κατάστασης — οι παράνομες πράξεις του Ισραήλ προϋπάρχουν επίσης.
Η απόφαση είναι, όπως τονίστηκε επανειλημμένα, γνωμοδοτική — αυτό σημαίνει πως δεν είναι δεσμευτική και, όπως και στις δεσμευτικές αποφάσεις του, το Δικαστήριο δεν έχει τρόπο να την επιβάλλει. Το ζήτημα τώρα επιστρέφει στη Γενική Συνέλευση του ΟΗΕ, η οποία και ζήτησε τη γνώμη του Δικαστηρίου — και η οποία βέβαια επίσης δεν έχει εκτελεστικές δυνατότητες, οι οποίες εδράζονται στο Συμβούλιο Ασφαλείας, όπου το αμερικανικό βέτο προστατεύει διαχρονικά το Ισραήλ.
Όμως η κρίση του Δικαστηρίου είναι κάθε άλλο παρά ασήμαντη. Προσφέρει μια σπουδαία νομική σφραγίδα σε όσα επί δεκαετίες τονίζουν οι εκπρόσωποι των Παλαιστινίων και οι υποστηρικτές τους — πως το Ισραήλ παραβιάζει, συστηματικά και διαρκώς, το διεθνές δίκαιο. Τη σημασία της απόφασης καταδεικνύουν και οι οργισμένες αντιδράσεις από το Ισραήλ, με τον επικεφαλής της επιτροπής εξωτερικών υποθέσεων της Βουλής να δηλώνει πως το Δικαστήριο «κατελήφθη από ισλαμιστές», τον Νετανιάχου να λέει πως το Δικαστήριο «ψεύδεται» και πως οι Εβραίοι «δεν μπορεί να είναι κατοχική δύναμη στη γη τους», και τον υπουργό Μπεν-Γκβιρ να επιβεβαιώνει άθελά του το Δικαστήριο, χαρακτηρίζοντάς το «αντισημιτικό» και υποστηρίζοντας πως τώρα είναι η ώρα για πλήρη προσάρτηση.
Στα περισσότερα σημεία της απόφασής του, το Δικαστήριο είχε πλειοψηφία 11-4, με πλήρη ομοφωνία μονάχα στο ζήτημα της δικαιοδοσίας.
Μπορείτε να διαβάσετε ολόκληρη την απόφαση του Διεθνούς Δικαστηρίου πατώντας εδώ.