Το βρετανικό πανκ-ραπ συγκρότημα Bob Vylan δεν ήταν άγνωστο για τις αντισυμβατικές του θέσεις. Ήταν η εμφάνιση στο Glastonbury 2025 ωστόσο, όπου ο frontman Bobby Vylan ενθάρρυνε το κοινό να φωνάξει «Θάνατος στον IDF», που έθεσε το ντουέτο στη δίνη μια σφοδρής επίθεσης από κυβερνήσεις, ΜΜΕ, φιλοϊσραηλινές οργανώσεις, ακόμα και τη μουσική βιομηχανία. Ωστόσο, το συγκρότημα όχι μόνο δεν λύγισε, αλλά είδε τη δημοτικότητά του να εκτοξεύεται.
Οι Bob Vylan εμφανίστηκαν πριν λίγες μέρες στην Αθήνα, που έμελλε να είναι ένας από τους τελευταίους τους σταθμούς, αφού είναι πλέον αντιμέτωποι με το διεθνή αποκλεισμό. Μπροστά στο ενθουσιώδες κοινό που τους αγκάλιασε, ο Bobby Vylan δεν δίστασε να δηλώσει ξανά την υποστήριξη τους στην Παλαιστίνη: «Δεν είμαστε άνθρωποι που μισούμε γενικά. Αυτά που μισούμε είναι ο πόλεμος, η αδικία (…) και κανείς στον κόσμο δεν θα μας πει ότι δεν μπορούμε να σηκώνουμε την αγαπημένη σημαία της Παλαιστίνης», ενώ ευχαρίστησε τη διοργάνωση, τους καλλιτέχνες Pendulum και Prodigy και το κοινό που τους στηρίζει σε μια περίοδο που οι ακυρώσεις και οι απειλές έρχονται η μια πίσω από την άλλη.
Ακύρωση συναυλιών και κυρώσεις μετά το Glastonbury
Η εμφάνισή τους στο Glastonbury, το μεγαλύτερο μουσικό φεστιβάλ του Ηνωμένου Βασιλείου, ήταν καθοριστική. Ο Bobby Vylan κάλεσε το κοινό να φωνάξει «Free, free Palestine» και «Death to the IDF» (θάνατος στον ισραηλινό στρατό). Το BBC, που μετέδιδε ζωντανά τη συναυλία μέσω της πλατφόρμας iPlayer, βρέθηκε στο στόχαστρο κατηγοριών για «αντισημιτισμό» και έσπευσε να ζητήσει συγγνώμη, δηλώνοντας ότι «έπρεπε να είχε διακοπεί η μετάδοση». Εντός ωρών, ξεκίνησε ποινική έρευνα εις βάρος του συγκροτήματος από την αστυνομία του Avon και Somerset, ενώ το Στέιτ Ντιπάρτμεντ των ΗΠΑ ανακοίνωσε την ανάκληση βίζας για το συγκρότημα, οδηγώντας στη ματαίωση της περιοδείας τους στη Βόρεια Αμερική.
Περαιτέρω ακυρώσεις ήρθαν σύντομα: οι εμφανίσεις τους στα φεστιβάλ Radar Festival (Αγγλία) και Kave Fest (Γαλλία) ακυρώθηκαν, ενώ και η προγραμματισμένη εμφάνισή τους με το αμερικανικό συγκρότημα Gogol Bordello στην Κολωνία για τον ερχόμενο Σεπτέμβριο ακυρώθηκε από τον διοργανωτή. Αλλά και το πρακτορείο United Talent Agency ανακοίνωσε ότι διακόπτει κάθε συνεργασία μαζί τους. Αλλά όλοι μας γνωρίζουμε πλέον πως κάθε πολιτική έκφραση ενάντια στη γενοκτονία έρχεται με κόστος.
Ωστόσο, η δημόσια συζήτηση γύρω από τους Bob Vylan προκάλεσε ένα κύμα υποστήριξης από φανς, ακτιβιστές και καλλιτέχνες. Ως ένδειξη αλληλεγγύης, συγκροτήματα όπως οι The Scratch, οι ĠENN και οι Hero in Error ανακοίνωσαν ότι αποσύρονται από το φεστιβάλ Radar, καταγγέλλοντας τον εκφοβισμό, τη λογοκρισία και τις πιέσεις που ασκούνται τόσο στους καλλιτέχνες όσο και στους διοργανωτές. Τονίζουν πως η εστίαση δεν πρέπει να είναι στη φίμωση όσων προσπαθούν να ευαισθητοποιήσουν, αλλά σε αυτούς που επιβάλλουν τη λογοκρισία.
Αλλά και το κοινό υποστήριξε θερμά το συγκρότημα. Το άλμπουμ Humble as the Sun επέστρεψε δυναμικά στα βρετανικά charts και οι ακροάσεις στις πλατφόρμες αυξήθηκαν κατακόρυφα. Ο ίδιος ο Bobby Vylan σχολίασε στο X:
«Να απαγορεύσουν τους Bob Vylan; Ο κόσμος είπε “όχι”. Χρειαζόμαστε καλλιτέχνες που τολμούν να μιλούν. Δεν μπορούν να σε διώξουν όταν έχεις τη δική σου δισκογραφική».
Αν και οι Bob Vylan είναι ανεξάρτητο συγκρότημα (κυκλοφορούν τη μουσική τους μέσω της δικής τους εταιρείας, τη Ghost Theatre), η απομόνωση τους από τη βιομηχανία του θεάματος ήταν σαρωτική. Η στάση των εταιρειών σκιαγραφεί μια βιομηχανία που, παρά τις διακηρύξεις υπέρ της διαφορετικότητας και της ελευθερίας της έκφρασης, υποκύπτει εύκολα σε πολιτικές πιέσεις, ειδικά όταν αυτές σχετίζονται με την πολιτική του Ισραήλ.
Οι πιέσεις από το ισραηλινό λόμπι
Το Glastonbury, ένα φεστιβάλ που για δεκαετίες υπερηφανεύεται για τον προοδευτικό και ειρηνιστικό χαρακτήρα του, βρέθηκε ξαφνικά στη δίνη πολιτικής αντιπαράθεσης. Η παρέμβαση του ισραηλινού λόμπι, μέσω ΜΚΟ όπως η StopAntisemitism, με πολιτική κάλυψη από τις ΗΠΑ και το Ηνωμένο Βασίλειο, ήταν καθοριστική. Η ισραηλινή πρεσβεία στο Λονδίνο καταδίκασε τα συνθήματα ως «ρητορική μίσους», ενώ οι Βρετανοί βουλευτές απαίτησαν αυστηρότερο έλεγχο στα πολιτιστικά δρώμενα. Η βρετανίδα υπουργός πολιτισμού Λίζα Νάντι αναφερόμενη σε προηγούμενο σφάλμα του BBC να μεταδώσει ένα ντοκιμαντέρ για τη Γάζα (και που αναγκάστηκε να αποσύρει μετά από πιέσεις του ισραηλινού λόμπι), δήλωσε πως «ένα λάθος είναι κατανοητό, περισσότερα λάθη είναι πρόβλημα ηγεσίας», εντείνοντας την πίεση προς τη δημόσια ραδιοτηλεόραση.
Αλλά και εντός του Glastonbury υπήρξαν αντιπαραθέσεις. Με την επίσημη ανακοίνωσή της, η διοίκηση του φεστιβάλ δήλωσε «αποτροπιασμένη» από τα σχόλια του Bob Vylan, αφού το πανκ δίδυμο εμφανίστηκε να υποκινεί τη βία, κάτι που είναι «αντίθετο με το ήθος της ελπίδας, της ενότητας, της ειρήνης και της αγάπης» που πρεσβεύει το φεστιβάλ.
Στο πνεύμα των Kneecap, ο Bobby Vylan σχολίασε: «Δεν είμαστε εμείς το θέμα. Εμείς είμαστε η απόσπαση της προσοχής από την πραγματική ιστορία: τη στρατιωτική μηχανή που δολοφονεί αμάχους και καταστρέφει τη Γάζα».
Ο πρόεδρος του BBC, Σαμίρ Σαχ, ανακοίνωσε ότι στο εξής ο σταθμός δεν θα μεταδίδει live οποιαδήποτε συναυλία μπορεί να θεωρηθεί «υψηλού κινδύνου». Με άλλα λόγια, ένας νέος κύκλος συζητήσεων για τα όρια της ελεύθερης έκφρασης και το εύρος της κρατικής λογοκρισίας μόλις ξεκίνησε. Η απόφαση έχει προκαλέσει την ανησυχία καλλιτεχνών, μουσικών πρακτορείων και όχι μόνο.
Ο Ντέιβιντ Μάρτιν, επικεφαλής του Featured Artists Coalition (FAC), του εμπορικού φορέα που εκπροσωπεί καλλιτέχνες στο Ηνωμένο Βασίλειο κάλεσε για ψυχραιμία: «Η ιδέα να βαθμολογούνται οι καλλιτέχνες προκαταβολικά με βάση τον “κίνδυνο” που ενδέχεται να αποτελούν μοιάζει αυθαίρετη και δυσανάλογη – και αποτελεί επικίνδυνο βήμα προς τη λογοκρισία. Μια τέτοια προσέγγιση θα μπορούσε να περιορίσει την καλλιτεχνική ελευθερία, ιδιαίτερα σε ορισμένα μουσικά είδη, και να τιμωρήσει αθέμιτα όσους απλώς εκφράζουν τις απόψεις τους (…). Οι καλλιτέχνες μας πρέπει να είναι ελεύθεροι να προκαλούν, να αμφισβητούν και να παίρνουν ρίσκα».
Το δίχως άλλο, οι τελευταίες εξελίξεις αποδεικνύουν εκ νέου ότι η «ελευθερία του λόγου» χρησιμοποιείται επιλεκτικά από τα δυτικά κράτη που τόσο ένθερμα την προασπίζονται. Καλλιτέχνες όπως οι Bob Vylan, όπως και οι Kneecap, οι Lowkey, η M.I.A., ακαδημαϊκοί, συγγραφείς και ακτιβιστές έχουν δεχτεί παρόμοιες επιθέσεις. Την ίδια ώρα, όχι μόνο ο δημόσιος λόγος, αλλά τα αποδεδειγμένα εγκλήματα της ισραηλινής ηγεσίας δεν αντιμετωπίζουν κυρώσεις, όσο ακραία κι αν είναι.
