Τα κατά καιρούς δημοσιογραφικά ατοπήματα του πρακτορείου Associated Press μας θυμίζουν ότι το πρακτορείο δημιουργήθηκε για να υπηρετεί τους εκάστοτε ισχυρούς.
«Από τις αίθουσες του Μοντεζούμα μέχρι τις ακτές της Τρίπολης, θα δίνουμε τις μάχες για την πατρίδα», τραγουδούν τα μέλη των αμερικανικών ενόπλων δυνάμεων κάθε φορά που παιανίζει ο περίφημος Ύμνος των Πεζοναυτών. Οι ακτές της Τρίπολης αφορούν τη μάχη της Ντέρνα που έδωσαν Αμερικανοί μισθοφόροι στη σημερινή Λιβύη το 1805 (την πρώτη υπερπόντια αποστολή που οργάνωσαν οι ένοπλες δυνάμεις των ΗΠΑ).
Όσο για τις αίθουσες του Μοντεζούμα, πρόκειται περί… παρεξήγησης. Στα χρόνια του αμερικανο-μεξικανικού πολέμου (1846-1848), όταν οι ΗΠΑ υφάρπαζαν εδάφη της γειτονικής χώρας, οι πεζοναύτες πολέμησαν και για την κατάληψη του κάστρου του Τσαπούλτεπεκ, λίγο έξω από την Πόλη του Μεξικού. Για άγνωστους λόγους πίστευαν ότι το κάστρο είχε δημιουργήσει ο αυτοκράτορας των Αζτέκων Μοντεζούμα, ενώ στην πραγματικότητα το κτίσμα είχε ανεγερθεί δύο αιώνες μετά τον θάνατό του. Ο ύμνος των πεζοναυτών όμως δεν ήταν το μοναδικό fake news που άφησε πίσω του ο πόλεμος με το Μεξικό.
Προκειμένου να καλύψει δημοσιογραφικά τις μάχες, ο τότε εκδότης της εφημερίδας New York Sun, Μόουζες Γέιλ Μπιτς, δημιούργησε ένα τραστ με τις πέντε μεγαλύτερες εφημερίδες των ΗΠΑ, οι οποίες θα κάλυπταν από κοινού το κόστος των ανταποκρίσεων. Από τη σύμπραξη γεννήθηκε το πρακτορείο New York Associated Press (NYAP) το οποίο σηματοδότησε δύο κομβικά σημεία στην ιστορία της αμερικανικής δημοσιογραφίας: τη μετατροπή των ειδήσεων σε εμπορεύσιμο προϊόν αλλά και τη δημιουργία των πρώτων ολιγοπωλίων και μονοπωλίων στον χώρο της ενημέρωσης.
Για την ιστορία, η κάλυψη του αμερικανο-μεξικανικού πολέμου ήταν τόσο «αντικειμενική» ώστε ο Μόουζες Γέιλ Μπιτς ταξίδεψε στο Μεξικό με πλαστό βρετανικό διαβατήριο και δρούσε σαν πράκτορας της αμερικανικής κυβέρνησης με στόχο τη διάσπαση των μεξικανικών δυνάμεων. Στις δεκαετίες που ακολούθησαν οι πολεμικοί ανταποκριτές του Associated Press ήταν τόσο «ενσωματωμένοι» στον αμερικανικό στρατό και στις γενοκτονίες που πραγματοποιούσε ώστε ήταν δύσκολο να διακρίνεις εάν κατέβαιναν στα πεδία των μαχών για να πολεμήσουν ή να καλύψουν τις εξελίξεις. Οι ίδιοι μάλιστα έδωσαν στον εαυτό τους το παρατσούκλι «οι πεζοναύτες της δημοσιογραφίας».
Το 1876 ο δημοσιογράφος Μαρκ Κέλογκ έστειλε την ακόλουθη ανταπόκριση από τη μάχη με τους Ινδιάνους Σιου: «Όταν θα διαβάζετε αυτές τις γραμμές θα έχουμε πολεμήσει τους κόκκινους διαβόλους… Πηγαίνω με τον (αντισυνταγματάρχη) Κάστερ και θα είμαι εκεί όταν θα τους σκοτώνει σαν αλεπούδες». Η ιστορία βέβαια είχε ελαφρώς διαφορετική εξέλιξη καθώς οι δυνάμεις του Κάστερ υπέστησαν ταπεινωτική ήττα. Όσο για τον Κέλογκ, οι ιθαγενείς τού πήραν κυριολεκτικά το σκαλπ και το δεξί αυτί με αποτέλεσμα οι συνάδελφοί του να χρειαστεί να αναγνωρίσουν το πτώμα από τις μπότες του.
Εξίσου σκοτεινή αποδείχτηκε η ιστορία του Associated Press στα χρόνια του Δευτέρου Παγκοσμίου Πολέμου. Όπως αποκάλυψε το 2016 η ιστορικός Χάριετ Σχάρνμπεργκ, το πρακτορείο είχε συνάψει ειδική σχέση με την ηγεσία του ναζιστικού κόμματος, η οποία του επέτρεψε να διατηρεί γραφεία στο Βερολίνο τη στιγμή που οι ναζιστές έδιωχναν από τη χώρα όλους τους ξένους δημοσιογράφους που δεν υποτάσσονταν στη γραμμή του κόμματος. Βάσει της συμφωνίας το πρακτορείο αποδεχόταν τον διαβόητο Schriftleitergesetz (εκδοτικό νόμο), που όριζε ότι δεν μπορεί να «θίγει συνειδητά την ισχύ του Ράιχ εντός και εκτός της Γερμανίας». Το A.P. έπρεπε να προσλαμβάνει ρεπόρτερ και φωτογράφους που εργάζονταν στο τμήμα προπαγάνδας του ναζιστικού κόμματος και να προσφέρει υλικό από το αρχείο του για τις ανάγκες της προπαγάνδας των SS εναντίον των Εβραίων.
Παρά το γεγονός ότι το A.P. αρνείται ακόμη και σήμερα ότι «συνεργάστηκε συνειδητά με το ναζιστικό καθεστώς» αρκετά από τα ρεπορτάζ της δεκαετίας του ’30 προωθούσαν τις θέσεις του φίρερ. Είναι χαρακτηριστικό ότι ακόμη και το 1941, όταν ο ναζιστικός στρατός εισέβαλε στην πόλη Λβιβ της ανατολικής Ουκρανίας πραγματοποιώντας ένα φρικιαστικό πογκρόμ εναντίον των Εβραίων της περιοχής, ο Χίτλερ ζήτησε να επιλέξει προσωπικά τις φωτογραφίες που θα έστελνε το πρακτορείο στις ΗΠΑ. Το αποτέλεσμα, όπως εξηγούσε η Χάριετ Σχάρνμπεργκ στην εφημερίδα «Γκάρντιαν», ήταν ότι ο δυτικός κόσμος είδε μόνο φωτογραφίες ορισμένων κρατουμένων που σκοτώθηκαν σε σοβιετικές φυλακές και δεν πληροφορήθηκε για τη σφαγή χιλιάδων Εβραίων από τους ναζί.
Αρκετές δεκαετίες αργότερα το πρακτορείο κατηγορήθηκε για τη μεροληπτική κάλυψη του πολέμου του Βιετνάμ και άλλων αμερικανικών επεμβάσεων. Όπως αποδείχτηκε, μάλιστα, ανώτατα στελέχη του A.P. είχαν έρθει σε επαφή με αξιωματούχους του Πενταγώνου πριν αποφασίσουν να συγκαλύψουν το σκάνδαλο Ιράν – Κόντρας, στο οποίο οι ΗΠΑ πωλούσαν παράνομα όπλα στην Τεχεράνη και με τα κέρδη ενίσχυαν τα τάγματα εφόδου των Κόντρας στη Νικαράγουα.
Παρακολουθώντας, λοιπόν, τα 175 χρόνια της ιστορίας του, δεν αποτελεί πλέον έκπληξη ότι το Associated Press συνέχισε να αναπαράγει τις θέσεις του Τελ Αβίβ ακόμη και όταν οι ισραηλινές δυνάμεις βομβάρδισαν τα γραφεία του.
Ένας πεζοναύτης πρέπει να είναι πάντα έτοιμος να θυσιαστεί.
Διαβάστε
Emily Wilder’s Firing Is No Surprise, Η ηλεκτρονική έκδοση The Intercept σταχυολογεί τις πιο σκοτεινές στιγμές στην ιστορία του αμερικανικού πρακτορείου
The alpha and omega of propaganda, Η έρευνα της ιστορικού Χάριετ Σχάρνμπεργ για τη συνεργασία του A.P. με τη ναζιστική Γερμανία
