του Ανδρέα Κοσιάρη
Μη προφυλακιστέο έκρινε σήμερα το τριμελές Συμβούλιο Πλημμελειοδικών τον αστυνομικό που δολοφόνησε με σφαίρα στο κεφάλι τον 16χρονο Κώστα Φραγκούλη τα ξημερώματα της Δευτέρας 5 Οκτωβρίου στη Θεσσαλονίκη και τα ελληνικά ΜΜΕ έσπευσαν να μεταδώσουν την είδηση με τίτλους που απέκρυπταν τον θάνατο.
Από την πρώτη στιγμή που έγινε γνωστό ότι ο 16χρονος Ρομά Κώστας Φραγκούλης νοσηλευόταν έπειτα από την αφαίρεση σφαίρας από το κεφάλι του, έγινε και κατανοητό πως ένα τέτοιου είδους τραύμα δεν αφήνει πολλά περιθώρια για την επιβίωση του θύματος. Τα ελληνικά ΜΜΕ είχαν τότε εκμεταλλευθεί το γεγονός ότι ο Φραγκούλης πάλευε ακόμα για τη ζωή του, «αδράζοντας» την ευκαιρία να μην αναφερθούν ευθέως στο γεγονός ότι επρόκειτο ουσιαστικά για μία δολοφονία.
Για τους τίτλους των μεγάλων ελληνικών μέσων ο 16χρονος είχε «πυροβοληθεί» από μη αναφερόμενη πηγή και σε μη αναφερόμενο μέρος του σώματός του. Ακόμα κι όταν έμπαιναν στον κόπο, οι τίτλοι αναφέρονταν σε «κρίσιμη κατάσταση» του (ανώνυμου ακόμα, αλλά διευκρινισμένου ως Ρομά) νεαρού χωρίς κάποια ένδειξη του τι τον έφερε εκεί. Χώρια, φυσικά, η αναπαραγωγή των διαφόρων μυθευμάτων που διέδιδε η ΕΛ.ΑΣ. περί επίθεσης του Φραγκούλη, ακόμα και «ανταλλαγής πυροβολισμών» μεταξύ θύματος και θυτών.
Σήμερα, έπειτα από τον τελικό θάνατο του Φραγκούλη στις 13.12, τα ΜΜΕ μεταδίδουν την απόφαση για μη προφυλάκιση του δολοφόνου του με τίτλους που δείχνουν να επιχειρούν να αποκρύψουν το γεγονός ότι υπήρξε θάνατος.
«Ελεύθερος ο αστυνομικός που πυροβόλησε τον 16χρονο Ρομά», μας ενημερώνει ο τίτλος της Καθημερινής, ενώ και στο κείμενο η λέξη «πυροβόλησε» αναφέρεται άλλες δύο φορές προτού μάθει επιτέλους ο αναγνώστης πως το θύμα έχει πεθάνει στην τέταρτη από τις έξι παραγράφους του κειμένου. Ακόμα και τότε, ο θάνατος αναφέρεται περίπου παρεμπιπτόντως, για να εξηγηθεί η απόφαση των δικαστών.
Παρόμοιο σκηνικό εκτυλίσσεται και στους τίτλους των περισσότερων άλλων ΜΜΕ, με μικρές διαφορές. Το cnn.gr λόγου χάριν κάνει τη χάρη στους αναγνώστες του να προσθέσει ότι ο αστυνομικός «πυροβόλησε τον 16χρονο στο κεφάλι» χωρίς να κάνει αναφορά σε «Ρομά», ενώ το skai.gr και το Πρώτο Θέμα έχουν ίδιο τίτλο με αυτόν της Καθημερινής, αναφέροντας ως πηγή τους για το εξίσου ελλιπές σε αναφορές θανάτου κείμενο το grtimes.gr.
Ακόμα και το θεωρητικά πιο ευαίσθητο σε τέτοια ζητήματα News247 είχε κυκλοφορήσει με τον τίτλο «Κώστας Φραγκούλης: Ελεύθερος ο αστυνομικός που τον πυροβόλησε» προτού αλλάξει την τελευταία λέξη σε «σκότωσε». Ο πρώτος τίτλος είναι ακόμα εμφανής στο url της είδησης.
Αυτή η καταφανώς επιλεκτική απόκρυψη μιας σημαντικής πτυχής της είδησης από τους τίτλους, αλλά και η ένδεια αναφορών στα κείμενα των μεγάλων ΜΜΕ, έχει ξεκάθαρα παραπληροφορητικό χαρακτήρα.
Τα ΜΜΕ πλέον δεν μπορούν να επαναλαμβάνουν τους τίτλους των πρώτων ημερών αφού, γεμάτοι από την παραπληροφόρηση της ΕΛ.ΑΣ., έχουν πλέον σε μεγάλο βαθμό διαψευστεί. Έτσι, η αποσύνδεση της είδησης από τα πραγματικά της χαρακτηριστικά πρέπει να γίνει στο πλαίσιο του αποτελέσματος: πρέπει να αποσυνδεθεί η πράξη (πυροβολισμός) από το αποτέλεσμά της (τον θάνατο του Κώστα Φραγκούλη).
Στόχος η εδραίωση του αφηγήματος της αυτοάμυνας και της «δικαιολόγησης» του πυροβολισμού ως βολής ακινητοποίησης οχήματος, που θα είναι όπως φαίνεται και από τις δηλώσεις του δικηγόρου του η υπερασπιστική γραμμή του αστυνομικού. Ο αστυνομικός απλά «πυροβόλησε» — δεν σκότωσε, δεν δολοφόνησε. Δεν στόχευε καν, όπως λέει η υπεράσπισή του, τον ίδιο τον νεαρό, αλλά το όχημά του. Το ότι από τον πυροβολισμό προήλθε ένας θάνατος είναι «παρεμπιπτόντως», δεν υπάρχει για τα ΜΜΕ ουσιαστική σχέση αιτίου-αιτιατού.
Στην παραπληροφόρηση αυτή λειτουργεί συνεπικουρικά το γεγονός πως η μη προφυλάκιση του αστυνομικού κρίθηκε με βάση την «παλιά» απαγγελία κατηγορίας για «απόπειρα ανθρωποκτονίας», που έγινε πριν ανακοινωθεί ο θάνατος του Κώστα Φραγκούλη. Τα απαραίτητα έγγραφα για την αλλαγή της κατηγορίας σε «ανθρωποκτονία τετελεσμένη» (πιστοποιητικό θανάτου, ιατροδικαστική έκθεση κλπ) δεν είχαν διαβιβαστεί μέχρι την ώρα της απόφασης.
Το αν οι υπερασπιστικοί ισχυρισμοί του αστυνομικού ευσταθούν, τίθεται εν αμφιβόλω. Γνωρίζουμε ήδη πως οι αστυνομικοί είχαν δει τον 16χρονο Ρομά στο βενζινάδικο, κάτι που η ΕΛ.ΑΣ. επιχείρησε να αποκρύψει. Γνωρίζουμε επίσης πως ολόκληρη η συνέχεια, από τη στενή καταδίωξη μέχρι και τον πυροβολισμό, είναι θεωρητικά ενάντια στις επιχειρησιακές εντολές που έχουν οι αστυνομικοί. Γνωρίζουμε, τέλος, το ρατσιστικό παρελθόν (όχι θυλάκων, αλλά) μεγάλων τμημάτων της ΕΛ.ΑΣ. και το γεγονός πως η Πολιτεία έχει επικοινωνιακά και ουσιαστικά καλύψει στο πρόσφατο παρελθόν μέχρι και πολύσφαιρες εκτελέσεις (περίπτωση Σαμπάνη).
Το ελάχιστο που θα μπορούσαν να κάνουν τα ΜΜΕ σε μία τέτοια περίπτωση είναι να αναφέρονται ξεκάθαρα στον θάνατο του Κώστα Φραγκούλη, αλλά και στο πώς αυτός προήλθε. Στην Ελλάδα, αποτυγχάνουν και σε αυτό το ελάχιστο — δεν πιστεύουμε πως είναι λόγω ανικανότητας.
