Άρης Χατζηστεφάνου | Η Εφημερίδα των Συντακτών 07/01/2023
Τις πρώτες ημέρες κάθε χρονιάς αρκετοί οπαδοί βιβλίων και ταινιών επιστημονικής φαντασίας παρουσιάζουν τα έργα που υποτίθεται ότι διαδραματίζονται στο τρέχον έτος. Το 1984 ήταν η χρονιά του Τζορτζ Όργουελ, ενώ ο Φίλιπ Ντικ είχε επιλέξει το 2019 για να ξετυλίξει την ιστορία του βιβλίου «To ηλεκτρικό πρόβατο», στο οποίο βασίστηκε και η ταινία «Blade Runner». Όσο για τους οπαδούς του Φριτς Λανγκ, θα πρέπει να περιμένουν μέχρι το 2026 για να ζήσουν στη χρονιά του «Μετρόπολις».
Για το 2023 τα πράγματα ήταν ελαφρώς πιο σκοτεινά, καθώς σε αυτό διαδραματίζεται η δεύτερη ταινία της σειράς «The Purge» με τίτλο «Anarchy»: η αμερικανική κυβέρνηση προσφέρει στους πολίτες τη δυνατότητα να πραγματοποιήσουν όποιο έγκλημα επιθυμούν, συμπεριλαμβανομένου του φόνου, για διάστημα 12 ωρών. Η αστυνομία, η πυροσβεστική και τα νοσοκομεία δεν δέχονται κλήσεις και η χώρα μετατρέπεται σε ένα μεγάλο σφαγείο.
Παρά το γεγονός ότι το σενάριο είναι μάλλον ρηχό, οι παραγωγοί επιχειρούν να προσθέσουν μερικά στοιχεία υποτιθέμενης κοινωνικής κριτικής (η βία ασκείται συνήθως από πλούσιους νεοφασίστες εναντίον των πιο ευάλωτων κατοίκων της χώρας). Παρ’ όλα αυτά, εδώ και μερικούς μήνες, αρκετοί ακροδεξιοί πολιτικοί και σχολιαστές στις ΗΠΑ χρησιμοποιούν αναφορές από την ταινία για να περιγράψουν τη μεταρρύθμιση του ποινικού κώδικα που επιχειρήθηκε στην Πολιτεία του Ιλινόις. Σύμφωνα με την αφήγησή τους, ο «Purge Law», όπως τον ονόμασαν, «απαγορεύει στην αστυνομία να απομακρύνει κάποιον που μπαίνει παράνομα στο σπίτι σου», «επιτρέπει την αποφυλάκιση βιαστών και δολοφόνων» και «απαγορεύει στις αρχές να προφυλακίζουν οποιονδήποτε εγκληματία όσο στυγερή και αν ήταν η πράξη του». Τα συγκεκριμένα επιχειρήματα (που όπως θα δούμε είναι ολοκληρωτικά ψευδή) υποτίθεται ότι ξεκίνησαν από λογαριασμούς στο TikTok και σε άλλα μέσα κοινωνικής δικτύωσης. Η πραγματική πηγή της προπαγάνδας όμως ήταν και πάλι τα κυρίαρχα ΜΜΕ, όπως το Fox News του Ρούμπερτ Μέρντοχ, και τοπικοί αξιωματούχοι του Ρεπουμπλικανικού Κόμματος. Η υπόθεση θύμιζε απελπιστικά την υστερία που προκάλεσαν, μετά την εφαρμογή του νόμου Παρασκευόπουλου, δεκάδες τρολ αλλά και δημοσιογράφοι που στηρίζουν τη Νέα Δημοκρατία (ο Άρης Πορτοσάλτε ζήτησε δημόσια συγγνώμη –όταν απειλήθηκε με αγωγή– γιατί ισχυρίστηκε ψευδώς ότι ο Δ. Λιγνάδης αποφυλακίστηκε χάρη στον νόμο Παρασκευόπουλου).
Στην πραγματικότητα, η νομοθετική μεταρρύθμιση στο Ιλινόις περιλαμβάνει απλώς μερικές βελτιώσεις στη λειτουργία των φυλακών, ενώ δίνει στους δικαστές την ευχέρεια να αποφεύγουν άσκοπες και άδικες προφυλακίσεις κατηγορουμένων εάν αυτοί δεν απειλούν το κοινωνικό σύνολο και δεν θεωρούνται ύποπτοι φυγής. Στόχος των αλλαγών ήταν η αποσυμφόρηση των φυλακών, όπου πλέον επικρατούν απάνθρωπες συνθήκες, με αποτέλεσμα να αυξάνονται διαρκώς οι θάνατοι και οι αυτοκτονίες κρατουμένων. Οι ΗΠΑ έχουν περίπου 2,4 εκατομμύρια πολίτες τους πίσω από τα κάγκελα (περισσότερους σε απόλυτο αριθμό ακόμη και από την Κίνα), ενώ αν συμπεριλάβουμε και όσους βρίσκονται έξω με περιοριστικούς όρους διαφόρων ειδών, o αριθμός ξεπερνά τα έξι εκατομμύρια.
Η σημαντικότερη αλλαγή, η οποία θα εφαρμοζόταν από την 1η Ιανουαρίου, προέβλεπε την κατάργηση της εγγύησης με μετρητά που απαιτείται για την αποφυλάκιση υπόπτων πριν από τη δίκη – ένα εξαιρετικά ταξικό μέτρο, το οποίο στέλνει στη φυλακή τους φτωχούς που δεν μπορούν να πληρώσουν.
To 2015 η Αμερική συνειδητοποίησε με τον πιο φρικτό τρόπο τι σημαίνει να μην έχεις 3.000 δολάρια για να μείνεις ελεύθερος πριν από τη δίκη. Ο 16χρονος Κάλιφ Μπράουντερ από το Μπρονξ της Νέας Υόρκης έμεινε προφυλακισμένος για τρία χρόνια στις διαβόητες φυλακές του Ράικερς Άιλαντ με την κατηγορία ότι είχε κλέψει μια τσάντα. Οι κατηγορίες τελικά αποσύρθηκαν, αλλά ήταν πλέον αργά. Δυο χρόνια μετά την αποφυλάκισή του ο Μπράουντερ κρεμάστηκε με ένα σκοινί στο σπίτι των γωνιών του, καθώς του ήταν πλέον αδύνατο να επανενταχθεί στην κοινωνία.
Οι υποστηρικτές του Ρεπουμπλικανικού Κόμματος φαίνεται να πιστεύουν ότι αν ο 16χρονος δεν είχε μείνει για τρία χρόνια στη φυλακή χωρίς δίκη, η χώρα θα βυθιζόταν στο χάος. Το γεγονός ότι πλούσιοι που κατηγορούνται για σημαντικότερα εγκλήματα μπορούν να αποφύγουν την προφυλάκιση δεν τους ενδιαφέρει. Όπως δεν τους ενδιαφέρουν και οι έρευνες που δείχνουν ότι οι προφυλακίσεις για ασήμαντες κατηγορίες αυξάνουν αντί να μειώνουν την εγκληματικότητα, αφού οι φυλακές λειτουργούν σαν «σχολές εγκλήματος», από τις οποίες αποφοιτούν άνθρωποι κανένας δεν θέλει να προσλάβει για εργασία. Για την αμερικανική Δεξιά υπάρχουν μόνο δυο επιλογές: ή φυλακή ή… το «Purge».
Εδώ όμως βρίσκεται η μεγαλύτερη ειρωνεία. Η βασική ιδέα του «Purge», ότι οι πολίτες μπορούν να παρανομούν ελεύθερα μία ημέρα τον χρόνο, εμφανίζεται πρώτη φορά στην ιστορία στα αρχαιοελληνικά Κρόνια που ενέπνευσαν και τα λεγόμενα Σατουρνάλια, τη μεγαλύτερη γιορτή της αρχαίας Ρώμης. Το νόημα όμως ήταν εντελώς διαφορετικό. Και στις δυο γιορτές, που πραγματοποιούνταν προς τιμήν του θεού Κρόνου, οι κανόνες αναστέλλονταν για μια ημέρα και οι φτωχοί και οι σκλάβοι μπορούσαν να γευματίσουν μαζί με τους αφέντες τους – θεωρητικά μάλιστα είχαν το δικαίωμα ακόμη και να τους ασκήσουν κριτική χωρίς να τιμωρηθούν. Παρά το γεγονός ότι αντιμετωπίζονται σαν γιορτές ακολασίας και ακατάσχετης οινοποσίας, στην εποχή τους τα Σατουρνάλια και τα Κρόνια αποτελούσαν μια ελάχιστη, συμβολική αναγνώριση των ανθρώπων επάνω στους οποίους στηριζόταν ολόκληρη η παραγωγική διαδικασία της Μεσογείου.
Το αμερικανικό σωφρονιστικό σύστημα, όμως, που οικοδομήθηκε για να προστατεύει τον λευκό πληθυσμό από τους μαύρους σκλάβους, δεν επιτρέπει ούτε στιγμιαίες παρεκκλίσεις από την κανονικότητα. Και έτσι την 1η Ιανουαρίου το Ανώτατο Δικαστήριο του Ιλινόις ανέστειλε τη σημαντικότερη πρόνοια της νέας νομοθεσίας που αφορούσε τις χρηματικές εγγυήσεις. Ελεύθεροι πριν από το δικαστήριο θα είναι και πάλι μόνο οι πλούσιοι.
