Έρχονται και στην Ελλάδα οι «Ζώνες Χωρίς Απαρτχάιντ» – χώροι και διοργανώσεις που αποκλείουν συνεργασίες με αυταρχικά καθεστώτα και κάθε μορφή ρατσισμού και διακρίσεων. Ένας θεσμός βγαλμένος από τη μάχη κατά του ρατσιστικού καθεστώτος της Νότιας Αφρικής που ξαναγεννιέται σε ολόκληρη την Ευρώπη.
Κάτι μαγικό συνέβαινε στα μέσα της δεκαετίας του ’80 στο Μπρίστολ της Μεγάλης Βρετανίας. Κολεκτίβες μουσικών όπως οι The Wild Bunch ανακάτευαν νέους ήχους σε ολονύκτια πάρτι, προετοιμάζοντας το έδαφος για την εμφάνιση μουσικών γιγάντων όπως οι Massive Attack.
Συνδετικός κρίκος ανάμεσα στα δύο συγκροτήματα, ο Ρόμπερτ Ντελ Νάγια εισήγαγε πινελιές πολιτικής στη μουσική του αλλά και στα γκράφιτι με τα οποία γέμιζε τους τοίχους της πόλης. Σε αυτό το σκηνικό ενηλικιώθηκαν εμβληματικές μορφές της βρετανικής καλλιτεχνικής σκηνής, από τον Banksy μέχρι τον Tricky και τους Portishead, που θα μεσουρανούσαν μερικές δεκαετίες αργότερα.
Ανάμεσα όμως στα μεγάλα επιτεύγματα του Μπρίστολ ήταν η δημιουργία των Apartheid Free Zones (AFZ). Ολόκληρες γειτονιές της πόλης μετατρέπονταν σε θύλακες αντιρατσιστικών κινημάτων, που αρνούνταν να εισαγάγουν ή να αγοράσουν οποιοδήποτε προϊόν προερχόταν από το φιλοφασιστικό καθεστώς απαρτχάιντ της Νότιας Αφρικής.
Καθώς η κυβέρνηση της Νότιας Αφρικής δυσκολευόταν να κρύψει πλέον το αιμοσταγές πρόσωπό της, οι Ζώνες Χωρίς Απαρτχάιντ άρχισαν να εξαπλώνονται σε αρκετές ακόμη πόλεις της Βρετανίας. Οι AFZ δεν καταδίκαζαν απλώς τις ενέργειες της Πρετόριας αλλά και της βρετανικής κυβέρνησης, η οποία συνεργαζόταν μαζί της. Κυρίως όμως μετατρέπονταν σε χώρους όπου απαγορευόταν κάθε ρατσιστική συμπεριφορά, κάθε διάκριση φυλετικού, ταξικού ή θρησκευτικού χαρακτήρα.
Σχεδόν τρεις δεκαετίες αργότερα, καθώς ο τίτλος του απαρτχάιντ δεν «στόλιζε» πλέον το καθεστώς της Νότιας Αφρικής αλλά του Ισραήλ, η ιδέα των AFZ έκανε και πάλι την εμφάνισή της. Μικρές ομάδες ακτιβιστών στην Ισπανία κατάφεραν να αναβιώσουν τον θεσμό μετατρέποντας μικρά μαγαζιά, γκαλερί, κινηματογράφους, φεστιβάλ, ακόμη και τοπικές κοινότητες, σε ζώνες που δεν επέτρεπαν κανενός είδους συνεργασία με το κράτος του Ισραήλ.
Η Άλις Σαμσόν Εσταπέ ήταν ένας από τους ανθρώπους που παρακολούθησαν και συμμετείχαν ενεργά στην αναγέννηση των AFZ στην Ισπανία, πριν από πέντε χρόνια. Σήμερα, ως συντονίστρια Ευρώπης του διεθνούς κινήματος BDS, που προωθεί το μποϊκοτάζ, την απόσυρση επενδύσεων και τις κυρώσεις εναντίον του κράτους του Ισραήλ, παρακολουθεί το πνευματικό της τέκνο να εξαπλώνεται σε αρκετές ακόμη χώρες της Ευρώπης.
«Αρχικά», εξηγεί στην «Εφ.Συν.», «επικεντρωθήκαμε στους θεσμούς και είχαμε πάνω από 80 τοπικά συμβούλια, τα οποία σε κάποια φάση έγιναν Apartheid Free Zones. Τώρα η καμπάνια αναπτύσσεται στην Ιταλία, την Ελβετία, το Βέλγιο, τη Νορβηγία και την Πορτογαλία».
Η Ιταλία πήρε γρήγορα τα σκήπτρα της χώρας με την ταχύτερη ανάπτυξη των AFZ. Στον χάρτη που φιλοξενεί το BDS στην ιστοσελίδα του (bdsmovement.net) και παρουσιάζει όλες τις Apartheid Free Zones της Ευρώπης, οι χώρες στη βόρεια Μεσόγειο αποκτούν όλο και περισσότερα αντιρατσιστικά «σημαιάκια». «Αν ένας ταξιδιώτης», μας λέει η Άλις Εσταπέ, «θέλει να φάει σε ένα εστιατόριο ελεύθερο από το απαρτχάιντ ή να ψωνίσει από ένα κατάστημα το οποίο δεν στηρίζει το καθεστώς του Ισραήλ, μπορεί να μπει στο site μας και να ελέγξει τι υπάρχει διαθέσιμο στην περιοχή που βρίσκεται».
Ο κατάλογος των χώρων που μπορούν να μετατραπούν σε AFZ είναι πρακτικά απεριόριστος: από μαγαζιά που δεν πωλούν προϊόντα από παράνομους εποικισμούς σε κατεχόμενα παλαιστινιακά εδάφη μέχρι καλλιτεχνικά φεστιβάλ που δεν δέχονται συνεργασίες με ισραηλινούς φορείς, οι οποίοι συνδέονται με την καταπάτηση των ανθρωπίνων δικαιωμάτων από το ισραηλινό κράτος.
Όπως συνέβαινε όμως και στο Μπρίστολ της δεκαετίας του ’80, οι AFZ αποκτούν σταδιακά ευρύτερους στόχους. «Είμαστε», μας εξηγεί η Άλις Εσταπέ, «κατά του απαρτχάιντ (όπως ορίζεται από τον ΟΗΕ σαν έγκλημα κατά της ανθρωπότητας) αλλά και κατά του ρατσισμού, του σεξισμού και κάθε μορφής διακρίσεων.
Αυτό μας βοηθά να χτίσουμε ισχυρές συμμαχίες με queer, φεμινίστριες, αντιφασίστες και ομάδες που μάχονται για τη κλιματική δικαιοσύνη. Σε αυτούς τους χώρους, λοιπόν, οι αγώνες ενώνονται. Και είναι σημαντικό να γίνει αυτό καθώς βρισκόμαστε σε μια εποχή που οι καταπιεστές μας είναι πιο διασυνδεδεμένοι από ποτέ».
Η δημιουργία βέβαια των AFZ δεν έρχεται χωρίς αντιστάσεις. Σε χώρες όπως η Γερμανία, όπου η κριτική απέναντι στα εγκλήματα του Ισραήλ είναι (κυριολεκτικά) ποινικά κολάσιμη, λόγω μιας διεστραμμένης και ανιστόρητης εξίσωσης του αντι-σιωνισμού με τον αντι-σημιτισμό, δεν υπάρχει καμία Apartheid Free Zone.
Σε αντίθεση άλλωστε με την περίπτωση της Νότιας Αφρικής, όπου η στήριξη του καθεστώτος από ξένες κυβερνήσεις γινόταν συνήθως με μυστικότητα, το Ισραήλ εξασφαλίζει ανοιχτή στήριξη ακόμη και όταν παραβιάζει βασικά ψηφίσματα του ΟΗΕ και θεμελιώδη ανθρώπινα δικαιώματα.
Το Τελ Αβίβ δαπανά αποδεδειγμένα αρκετά εκατομμύρια δολάρια κάθε χρόνο για να διαβάλλει στα μάτια της διεθνούς κοινής γνώμης τις δραστηριότητες του κινήματος BDS ενώ, όπως αποκαλύφθηκε πρόσφατα, έχει ρίξει στη μάχη όχι μόνο το υπουργείο Στρατηγικών Υποθέσεων αλλά ακόμη και τις μυστικές υπηρεσίες της χώρας.
Παρ’ όλα αυτά, τα μικρά «γαλατικά χωριά» των Apartheid Free Zones ξεφυτρώνουν σαν μανιτάρια δίπλα στα οχυρά στρατόπεδα κάθε αυτοκρατορίας. Και από σήμερα Σάββατο, με πρωτοβουλία της ελληνικής επιτροπής για το μποϊκοτάζ του Ισραήλ, BDS Greece, δοκιμάζουν την τύχη τους και στην Ελλάδα.
Το μπαρ Cobra High (Μεναίχμου 3Β, Nέος Κόσμος) μετατρέπεται από το Σάββατο 14 Δεκεμβρίου, στο πρώτο Apartheid Free Zone στην Ελλάδα και το γιορτάζει με ένα πάρτι, με τη συμμετοχή του μουσικού Phil Diamond. Περισσότερες πληροφορίες στη σελίδα του BDS Greece bdsgreece.net/
