Δελτίο Τύπου του Human Rights Watch
Χιλιάδες μετανάστες και αιτούντες άσυλο στη βόρεια Ελλάδα υπόκεινται σε άθλιες συνθήκες υποδοχής και κράτησης, με τις ομάδες που διατρέχουν κίνδυνο να στερούνται της απαραίτητης προστασίας, ανέφερε σήμερα η Human Rights Watch.
Η Ελλάδα δεν έχει καν διασφαλίσει την τήρηση των ελάχιστων προτύπων για εγκύους, νέες μητέρες και άλλους που έχουν φθάσει μέσω των χερσαίων συνόρων της με την Τουρκία στην περιοχή του Έβρου, πολλοί από τους οποίους έχουν διαφύγει από τη βία ή την καταστολή στις πατρίδες τους, συμπεριλαμβανομένης της Συρίας, του Αφγανιστάν και του Ιράκ.
Κατά τη διάρκεια επισκέψεων σε τρία κέντρα υπό κρατική διαχείριση όπου κρατούνται αιτούντες άσυλο και μετανάστες τον Μάιο του 2018, η Human Rights Watch διαπίστωσε πως οι συνθήκες διαβίωσης δεν πληρούν τα διεθνή πρότυπα. Και οι τρεις εγκαταστάσεις στερούνται επαρκούς πρόσβασης σε υγειονομική περίθαλψη, συμπεριλαμβανομένης υγειονομικής φροντίδας και στήριξης ατόμων που διατρέχουν κίνδυνο, μεταξύ αυτών και γυναικών που ταξιδεύουν ασυνόδευτες, εγκύων, νέων μητέρων και θυμάτων σεξουαλικής βίας. Η έλλειψη διερμηνέων αποτελεί τροχοπέδη στην ουσιαστική επικοινωνία.
Οι αιτούντες άσυλο και οι μετανάστες δεν γνώριζαν ούτε καν τον λόγο κράτησής τους. Όσοι παραχώρησαν συνέντευξη ανέφεραν λεκτική βία από πλευράς της αστυνομίας, ενώ δύο είπαν ότι είδαν την αστυνομία να προβαίνει σε σωματική κακοποίηση άλλων.
«Μας είπαν ότι έτυχαν τόσο κακής μεταχείρισης σε αυτές τις εγκαταστάσεις που αισθάνθηκαν απαξιωμένοι», είπε η Hillary Margolis, ερευνήτρια για τα δικαιώματα των γυναικών στην Human Rights Watch. «Η Ελλάδα έχει την ευθύνη να τηρεί τα βασικά πρότυπα φροντίδας για όλους υπό την επίβλεψή της, ασχέτως της μεταναστευτικής ιδιότητάς τους».
49 αιτούντες άσυλο και μετανάστες στις τρεις αυτές δομές, καθώς και ελληνικές αρχές και προσωπικό δομών παραχώρησαν συνεντεύξεις στη Human Rights Watch. Οι συνθήκες ήταν ιδιαιτέρως κακές στο προαναχωρησιακό κέντρο κράτησης στο Φυλάκιο, όπου οι ίδιοι οι ερευνητές της Human Rights Watch είδαν τους αιτούντες άσυλο να κρατούνται σε σκοτεινά και υγρά κρατητήρια, με μεγάλη δυσοσμία στους διαδρόμους. Αιτούσες άσυλο και μετανάστριες κρατούνταν μαζί με άνδρες μη συγγενείς τους τόσο στο προαναχωρησιακό κέντρο όσο και στο κέντρο υποδοχής και ταυτοποίησης στο Φυλάκιο, όπου οι χώροι στέγασης υπολείπονται βασικών προτύπων, όπως η ύπαρξη αποχωρητηρίων και κλειδαριών στις πόρτες. Οι εργαζόμενοι και στα δύο κέντρα στο Φυλάκιο επιβεβαίωσαν πως οι συνθήκες παραμένουν ίδιες στα τέλη Ιουλίου. Κατά τον χρόνο επίσκεψης της Human Rights Watch στην ανοιχτή δομή στα Διαβατά, οι αιτούντες άσυλο και οικογένειες μεταναστών στεγάζονταν μαζί σε υπερπλήρη δωμάτια και ορισμένοι σε αντίσκηνα, συμπεριλαμβανομένων εγκύων και νέων μητέρων.
Μία σημαντική αύξηση των αφίξεων στον Έβρο την άνοιξη του 2018, με αιχμή τον Απρίλιο, επιβράδυνε τις διαδικασίες υποδοχής και ταυτοποίησης, με αποτέλεσμα υπερπλήρεις δομές και μεγαλύτερη διαμονή σε αυτές. Ωστόσο, αυτό δεν απαλλάσσει την ελληνική κυβέρνηση από τις υποχρεώσεις της να σέβεται τα δικαιώματα όλων των αιτούντων άσυλο και μεταναστών, συμπεριλαμβανομένης της παροχής αξιοπρεπών προτύπων διαβίωσης και υγειονομικής περίθαλψης.
Για όσο χρόνο εκκρεμούν οι διαδικασίες υποδοχής και ταυτοποίησης, οι Ελληνικές αρχές κρατούν στην βόρεια Ελλάδα τους νεοαφιχθέντες παράτυπους μετανάστες και εκείνους που αιτούνται διεθνή προστασία σε μία από τις ακόλουθες δομές: σε τμήματα συνοριακής φύλαξης στην περιοχή του Έβρου, στο προαναχωρησιακό κέντρο κράτησης στο Φυλάκιο υπό τη διαχείριση της Ελληνικής Αστυνομίας και στο κέντρο υποδοχής και ταυτοποίησης στο Φυλάκιο, υπό τη διαχείριση του Υπουργείου Μεταναστευτικής Πολιτικής.
Ορισμένοι έπειτα μεταφέρονται σε ανοιχτές δομές, συμπεριλαμβανομένου του καταυλισμού στα Διαβατά στην Θεσσαλονίκη, υπό τη διαχείριση του Υπουργείου Μεταναστευτικής Πολιτικής, και άλλοι σε χώρους στέγασης που υποστηρίζονται από την Ύπατη Αρμοστεία του ΟΗΕ για τους πρόσφυγες. Ορισμένοι παραμένουν υπό κράτηση καθ’όσο χρόνο εκκρεμούν οι αιτήσεις ασύλου, απέλασης ή εθελούσιας επιστροφής.
Η Human Rights Watch ενημέρωσε εγγράφως την Ελληνική Αστυνομία και το Υπουργείο Μεταναστευτικής Πολιτικής τον Ιούνιο ζητώντας να σχολιάσουν τα ευρήματα. Ο επικεφαλής της Ελληνικής Αστυνομίας απάντησε στις 4 Ιουλίου αναγνωρίζοντας πως η αύξηση των αφίξεων είχε ασκήσει πίεση στις δομές, επισημαίνοντας, ωστόσο, πως οι συνθήκες βελτιώνονται. Το Υπουργείο Μεταναστευτικής Πολιτικής δεν είχε απαντήσει κατά το χρόνο σύνταξης αυτής της έκθεσης.
Οι κρατικές διαδικασίες υποδοχής και ταυτοποίησης υποτίθεται πως περιλαμβάνουν ιατρικές εξετάσεις και εντοπισμό των ευάλωτων ατόμων, συμπεριλαμβανομένων των εγκύων και νέων μητέρων, ατόμων με προβλήματα σωματικής ή ψυχικής υγείας, ατόμων με αναπηρίες και ασυνόδευτων παιδιών ή παιδιών που χωρίστηκαν από την οικογένειά τους.
Ωστόσο, η Human Rights Watch διαπίστωσε ότι οι διαδικασίες αυτές δεν λαμβάνουν χώρο με συστηματικό τρόπο. Οι περισσότεροι αιτούντες άσυλο και μετανάστες που παραχώρησαν συνέντευξη είπαν ότι δεν είχαν εξεταστεί από ιατρικό προσωπικό ούτε ρωτήθηκαν για θέματα που τους καθιστούν ευάλωτους, όπως εγκυμοσύνη ή παθήσεις.
Τέσσερις έγκυες είπαν ότι δεν τους δόθηκε επαρκής προγεννητική φροντίδα ακόμα και αφού το ζήτησαν. Μία 31χρονη γυναίκα από το Ιράκ, που ήταν τεσσάρων μηνών έγκυος, είπε πως δεν την είχαν εξετάσει στις τέσσερις ημέρες από την άφιξή της στο κέντρο υποδοχής.
«Φοβάμαι πολύ επειδή δεν αισθάνομαι το παιδί να κινείται», είπε και πρόσθεσε ότι ένιωθε έντονο πόνο στα πόδια. Ο σύζυγός της, ηλικίας 40 ετών, είπε πως είχε εξηγήσει την κατάσταση της συζύγου του στο προσωπικό και ζήτησε γιατρό. «Αλλά δεν υπάρχει γιατρός εδώ», είπε. «Μας είπαν πως μπορούμε να επισκεφτούμε γιατρό στη Θεσσαλονίκη αφού φύγουμε από το κέντρο υποδοχής».
Οι αιτούντες άσυλο και μετανάστες είπαν ότι η έλλειψη ιατρικού προσωπικού, η κακή μεταχείριση από το διαθέσιμο προσωπικό, οι μεγάλοι χρόνοι αναμονής και η έλλειψη διερμηνέων παρακώλυσαν την πρόσβαση σε υγειονομική περίθαλψη για τη σωματική και ψυχική υγεία. Η έλλειψη γυναικών γιατρών και διερμηνέων δημιουργεί πρόσθετους φραγμούς για γυναίκες και κορίτσια.
Δέκα άτομα είπαν πως δέχθηκαν λεκτική βία ή άλλου είδους κακοποίηση από την αστυνομία στα κέντρα στο Φυλάκιο. Τρεις είπαν πως η αστυνομία τους αποκάλεσε «μαλάκα». Δύο είπαν πως είδαν αστυνομικούς να χτυπούν αιτούντες άσυλο με πλαστικά γκλομπ. Οι ερευνητές της Human Rights Watch άκουσαν αστυνομικούς και στις δύο δομές να κάνουν υποτιμητικά σχόλια για αιτούντες άσυλο και μετανάστες και να τους απευθύνουν τον λόγο με επιθετικό τρόπο.
Η εθνική και ευρωπαϊκή νομοθεσία και τα διεθνή πρότυπα απαιτούν την αξιοπρεπή μεταχείριση των αιτούντων άσυλο και μεταναστών και την παροχή αξιοπρεπών συνθηκών διαβίωσης, συμπεριλαμβανομένης της έγκαιρης πρόσβασης στην υγειονομική περίθαλψη. Οι ελληνικές αρχές πρέπει άμεσα να λάβουν μέτρα για να διασφαλίσουν ότι η υποδοχή των μεταναστών και οι εγκαταστάσεις κράτησης θα συμμορφώνονται με τη διεθνή και εθνική νομοθεσία.
«Η αξιοπρεπής διαβίωση και η ανθρώπινη μεταχείριση των αιτούντων άσυλο και μεταναστών δεν είναι προαιρετικές», είπε η Margolis. «Ανεξάρτητα από τον αριθμό των αφίξεων, η ελληνική κυβέρνηση δεν μπορεί να αποποιείται την νομική της υποχρέωση να προλαμβάνει καταχρηστικές συνθήκες και να συνδράμει όσους διατρέχουν κίνδυνο.»
