του Ανδρέα Κοσιάρη
Η Αίγυπτος ετοιμάζεται να φιλοξενήσει την επόμενη Σύνοδο για την Κλιματική Αλλαγή του ΟΗΕ (COP27) τον Νοέμβριο και έχει ρίξει μεγάλο βάρος σε αυτήν για την αναμόρφωση της διεθνούς εικόνας του καθεστώτος Σίσι. Όμως Αίγυπτος υπό τον Σίσι θα παραμείνει μια δικτατορία που ενδιαφέρεται για την αντιμετώπιση της κλιματικής αλλαγής μονάχα εκεί που διασταυρώνεται με τα οικονομικά και πολιτικά της συμφέροντα. Οι ακτιβιστές υπέρ του κλίματος είναι, όπως και οι κάθε λογής αντιφρονούντες, ανεπιθύμητοι εάν τα αμφισβητήσουν.
Η φιλοξενία μιας Συνόδου για την Κλιματική Αλλαγή από χώρες όπως η Αίγυπτος θα μπορούσε να είναι εμβληματική. Η COP27 πρόκειται να διεξαχθεί σε μία χώρα όπου τα κλιματικά μοντέλα προβλέπουν αύξηση μέσων ετήσιων θερμοκρασιών κατά 2 με 3 βαθμούς Κελσίου μέχρι το 2050, και η οποία πλήττεται από καύσωνες λειψυδρία και κακή ποιότητα αέρα.
Το καθεστώς Σίσι επιθυμεί να δείξει στους επιστήμονες, τους κρατικούς λειτουργούς και τους εκπροσώπους επιχειρήσεων που θα συγκεντρωθούν στην COP27 μία Αίγυπτο «φιλική στο περιβάλλον», διοργανώνοντας τη Σύνοδο στην πόλη Σαρμ Ελ Σεϊχ, την οποία επιχειρεί να μετατρέψει σε «πράσινη πόλη».
Πρόκειται για ένα θέρετρο στο νότιο άκρο της χερσονήσου του Σινά, που το τελευταίο διάστημα επιχειρεί να εφαρμόσει τεχνολογίες χαμηλών εκπομπών ρύπων, ορθή διαχείριση αποβλήτων και αύξηση των χώρων πρασίνου. Στόχος να γίνει η πόλη ένας «ολοκληρωμένος, περιβαλλοντικά βιώσιμος τουριστικός προορισμός», σύμφωνα με την υπουργό Περιβάλλοντος Γιασμίν Φουάντ. Η περιοχή είναι εξαιρετικά δημοφιλής, μιας και προσφέρει μεγάλα ξηρά καλοκαίρια, ζεστούς χειμώνες και εντυπωσιακή βιοποικιλότητα στα νερά της Ερυθράς Θάλασσας, όπου υπάρχουν πάνω από 350 είδη κοραλλιών και πλούσια θαλάσσια ζωή.
Η κυβέρνηση λέει επίσης πως επενδύει σε προγράμματα ηλιακής ενέργειας και δενδροφύτευσης, ενώ έχει κλείσει και κάποια ρυπογόνα εργοστάσια. Αναμφίβολα η Αίγυπτος θα έχει μερικά πράγματα να δείξει και περισσότερα να πει κατά τη διάρκεια της COP27. Αυτοί όμως που δεν θα μπορέσουν να πουν τίποτα είναι οι περιβαλλοντικοί ακτιβιστές της χώρας — τουλάχιστον όσοι βλέπουν στο περιβαλλοντικό προσωπείο του καθεστώτος να αντικατοπτρίζονται τα οικονομικά συμφέροντα της δικτατορίας.
Ό,τι συμφέρει τον στρατό
Στην Αίγυπτο ο στρατός έχει τρομακτική πολιτική και οικονομική ισχύ τουλάχιστον από το δεύτερο μισό του 20ού αιώνα. Στρατιωτικό πραξικόπημα έφερε την εξουσία τον στρατηγό Αμπντέλ Φατάχ ελ-Σίσι και οι Ένοπλες Δυνάμεις δραστηριοποιούνται στους τομείς των επιχειρήσεων, των κατασκευών, του τουρισμού και των καταναλωτικών προϊόντων. Κάποιες εκτιμήσεις κάνουν λόγο για έλεγχο του 40% της Αιγυπτιακής οικονομίας από τον στρατό.
Χαρακτηριστικό παράδειγμα αυτού του φαινομένου είναι και η πόλη που θα φιλοξενήσει την COP27. Η Σαρμ Ελ Σεϊχ είναι δημοφιλές αλλά και πολυτελές θέρετρο — με τις «πράσινες» αλλαγές της στοχεύει να αυξήσει ακόμα περισσότερο την «αποκλειστικότητά» της, συγκεντρώνοντας την τουριστική ελίτ σε έναν μικρό παράδεισο όπου τα ξενοδοχεία λειτουργούν με περιβαλλοντικές πρακτικές, η ενέργεια είναι ανανεώσιμη και τα νερά καθαρά και γεμάτα ζωή. Όμως εκεί βρίσκεται και μία μεγάλη ναυτική βάση, με τον στρατό να παίζει σημαντικό ρόλο στο πώς αξιοποιείται η περιοχή από τα τουριστικά επιχειρηματικά συμφέροντα.
Μία χώρα με περισσότερους από 60.000 πολιτικούς κρατούμενους, «εχθρούς του καθεστώτος», δεν θα μπορούσε παρά να εφαρμόσει περιορισμούς στην ελεύθερη έκφραση όσων ασκούν κριτική στο πόσο «περιβαλλοντικές» είναι οι δραστηριότητες του καθεστώτος της. Έτσι, κατά τη διάρκεια της Συνόδου θα εφαρμοστεί περιορισμός των διαδηλώσεων, όπως κατήγγειλαν τον Ιούλιο 36 διεθνείς και τοπικές οργανώσεις ανθρωπίνων δικαιωμάτων.
Οι διαδηλωτές θα μπορούν να βρίσκονται μόνο σε ενδεδειγμένο από την κυβέρνηση χώρο — ακόμα κι έτσι, υπάρχουν αμφιβολίες για το αν θα τους επιτραπεί να θίξουν ζητήματα όπως η αυξημένη διάθεση της Αιγύπτου να εξάγει υγροποιημένο φυσικό αέριο στην Ευρώπη ή την έλλειψη ισότητας στις κυβερνητικές «φιλικές προς το περιβάλλον» πολιτικές.
Ουσιαστικά, στην Αίγυπτο είναι έτσι κι αλλιώς απαγορευμένες οι διαδηλώσεις — πολλοί από τους 60.000 πολιτικούς κρατούμενους βρίσκονται στη φυλακή λόγω της συμμετοχής τους σε αυτές. Παράλληλα, με σειρά νόμων η κυβέρνηση έχει περιορίσει τη δυνατότητα λήψης χρηματοδότησης για οργανώσεις της κοινωνίας των πολιτών από κρατικές αλλά και διεθνείς πηγές, ενώ έχει ασκήσει διώξεις σε οργανώσεις που έλαβαν χρηματοδότηση από το εξωτερικό.
Σε νέα του έκθεση που δημοσιεύτηκε σήμερα, το Παρατηρητήριο Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων κάνει λόγο για τακτικές παρενόχλησης και εκφοβισμού, συλλήψεις και ταξιδιωτικούς περιορισμούς, και τη δημιουργία ενός «κλίματος φόβου» για όσους δραστηριοποιούνται στην ανάδειξη περιβαλλοντικών ζητημάτων.
Η έκθεση είναι συνέπεια συνεντεύξεων του Παρατηρητηρίου με 13 ακτιβιστές, επιστήμονες, ακαδημαϊκούς και δημοσιογράφους που δραστηριοποιούνται σε περιβαλλοντικά ζητήματα στην Αίγυπτο. Μίλησαν υπό καθεστώς ανωνυμίας φοβούμενοι για την ασφάλειά τους, ενώ ακόμα έξι άνθρωποι αρνήθηκαν να μιλήσουν στο Παρατηρητήριο για τους ίδιους λόγους.
Οι ακτιβιστές καταγγέλλουν ότι φοβούνται να αναδείξουν τις βλαπτικές για το περιβάλλον δραστηριότητες του στρατού, όπως τη συμμετοχή του σε ορυχεία και εξορύξεις, ή σε ρυπογόνα βιομηχανική δραστηριότητα. Εξέφρασαν επίσης φόβους πως με το τέλος της Συνόδου, οι υπηρεσίες ασφαλείας της χώρας θα προχωρήσουν σε ακόμα μεγαλύτερη καταστολή όσων τολμήσουν να διαδηλώσουν κατά τη διάρκειά της, ακόμα και στον ενδεδειγμένο από την κυβέρνηση χώρο.
Μια Σύνοδος για το Κλίμα χωρίς τη συμμετοχή και τη φωνή των οργανώσεων της Κοινωνίας των Πολιτών δεν θα είναι τίποτε άλλο παρά ένα ξέπλυμα του καθεστώτος Σίσι και των παραβιάσεων ανθρωπίνων δικαιωμάτων που διαπράττει.