Αποστολή Κάιρο
«Αύριο συγκεντρωνόμαστε έξω από το τέμενος του Αλ Αζάρ… Καταλάβατε;» Ο στενός συνεργάτης του Ακίφ, που στεκόταν απέναντί μας, έκλεισε το τηλέφωνο και μας κοίταξε με ένα συνωμοτικό χαμόγελο. Λες και οργανώναμε μαζί την επόμενη διαδήλωση για τα σκίτσα του Μωάμεθ.
Ύστερα από δεκάδες αναβολές είχαμε πάρει το πράσινο φως να επισκεφτούμε το αρχηγείο των Αδελφών Μουσουλμάνων στην καρδιά της Αιγυπτιακής πρωτεύουσας. Το Κάιρο έβραζε από αντιευρωπαϊκό μένος ύστερα από τη δημοσίευση των σκίτσων αλλά εμείς είχαμε την «αναίδεια» να ζητήσουμε συνάντηση με το θρησκευτικό ηγέτη της οργάνωσης– τον Μοχάμεντ Μαχντί Ακίφ. Και το ελληνικό διαβατήριο λειτούργησε για άλλη μια φορά σαν κλειδί που άνοιγε όλες τις πόρτες.
Η δική μας πόρτα βρισκόταν σε ένα διαμέρισμα στις όχθες του Νείλου, όπου συνωστίζονταν αρκετά από τα πρωτοκλασάτα στελέχη της οργάνωσης. Μόνο το έμβλημα με τα δυο σπαθιά που διασταυρώνονται πάνω από το κοράνι μαρτυρούσε ότι πρόκειται για τα γραφεία των Αδελφών Μουσουλμάνων. Ένα έμβλημα αρκετά μικρό για το αρχηγείο ενός κόμματος που κατέλαβε πρόσφατα τη θέση της αξιωματικής αντιπολίτευσης και αρκετά μεγάλο για μια οργάνωση που, θεωρητικά τουλάχιστον, βρίσκεται στην παρανομία εδώ και μισό αιώνα.
Ο αρχηγός των Αδελφών Μουσουλμάνων είχε μόλις επιστρέψει από μια μεγάλη περιοδεία σε ολόκληρη την Αίγυπτο. Ρευστοποιούσε την πρόσφατη εκλογική νίκη που οδήγησε την παράταξή του στη θέση της αξιωματικής αντιπολίτευσης με 88 έδρες στο κοινοβούλιο. Παρά το γεγονός ότι η οργάνωση παραμένει στην παρανομία, το καθεστώς Μουμπάρακ τις έδωσε την άδεια να κατέβει με ανεξάρτητους υποψήφιους – μια κίνηση την οποία το επιτελείο του Αιγύπτιου προέδρου είχε μετανιώσει πριν ακόμη ανοίξουν οι κάλπες.
«Γνωρίζετε βέβαια ότι πρόκειται για εκλογές νοθείας… το κόμμα μας δικαιούται πολύ περισσότερες έδρες» έσπευσε να μας εξηγήσει ο αρχηγός της οργάνωσης από την πρώτη του κιόλας φράση. Δεν χρειαζόμασταν τα εκλογικά δεδομένα που μας παρέθεσε για να πειστούμε ότι εκπροσωπεί μια διαρκώς διογκούμενη πολιτική δύναμη. Αρκεί μια βόλτα στο κέντρο του Καίρου για να διαπιστώσεις την ισχύ των ισλαμιστών. Την βλέπεις στις μουσουλμανικές μαντίλες που αυξάνονται χρόνο με το χρόνο στα κεφάλια των γυναικών. Την βλέπεις στις εκθέσεις βιβλίων, όπου κυριαρχούν πλέον τα ράφια με ιερά κείμενα του Μωάμεθ. Μπορείς να διαισθανθείς τον ισλαμικό άνεμο να πνέει ακόμη και μέσα στα καταστήματα παιχνιδιών: εκεί όπου κάποτε έστεκαν κούκλες της «Μπάρμπι» σήμερα βρίσκεις τη θεοσεβούμενη «Φούλα» – μια μαυροφορεμένη κούκλα που κατασκευάζεται στη Συρία και σπάει όλα τα ρεκόρ πωλήσεων στον αραβικό κι ισλαμικό κόσμο.
Με τη σκέψη στην Φούλα διατυπώσαμε την επόμενη ερώτηση σχετικά με την πολυθρύλητη θεωρία της σύγκρουσης των πολιτισμών. Αναπόδραστη πραγματικότητα ή ή αυτοεκπληρούμενη προφητεία; «Ο Θεός» μας απάντησε ο Ακίφ «δημιούργησε διαφορές μεταξύ των ανθρώπων στον πολιτισμό, στα ήθη και στα έθιμα. Όταν όμως μια υπερδύναμη, όπως οι ΗΠΑ, επιχειρεί να επιβάλλει την κουλτούρα της σε όλους τους τομείς -από τη θρησκεία της και το φαγητό της, μέχρι τα αναψυκτικά και την προφορά της – το θέμα αποκτά άλλες διαστάσεις. Γι αυτό άλλωστε βλέπουμε και ορισμένες ευρωπαϊκές χώρες να αντιμάχονται την κυριαρχία του αμερικανικού πολιτισμού».
«Το πρόβλημα όμως» συνέχισε ο Ακίφ «διογκώνεται στην περίπτωση των μουσουλμάνων γιατί έχουμε απέναντι μας μια εχθρική αμερικανική κυβέρνηση που επιχειρεί να βγάλει από τις καρδιές μας την ίδια μας την πίστη. Και αυτό προκαλεί μια σύγκρουση πολιτισμών».
Το σερί των ισλαμιστών
Δεν ήταν μόνο τα σκίτσα του Μωάμεθ που ανέβαζαν το πολιτικό θερμόμετρο όταν φτάσαμε στο Κάιρο. Η νίκη της Χαμάς στις παλαιστινιακές εκλογές απειλούσε να ανατρέψει τις πολιτικές ισορροπίες σε ολόκληρη την περιοχή. Ο ίδιος ο Ακίφ δεν μπορούσε να κρύψει την ικανοποίηση του για την επιτυχία της παλαιστινιακής οργάνωσης που αποτελεί πνευματικό τέκνο των Αδελφών Μουσουλμάνων. «Δεν πρόκειται απλώς για μια εκλογική νίκη» μας απάντησε και συμπλήρωσε: «είναι η επιβράβευση του κοινωνικού και ανθρωπιστικού έργου που επιτελούν τις δυο τελευταίες δεκαετίες και φυσικά της νόμιμης αντίστασης απέναντι στην Ισραηλινή κατοχή… θυσίασαν τα παιδιά τους για να αντιταχθούν στην κατοχή των παλαιστινιακών εδαφών».
Το δικαίωμα στην αντίσταση είναι κυρίαρχο στις απαντήσεις που μας δίνει ο Ακίφ όχι μόνο για την Παλαιστίνη αλλά και για το Ιράκ. «Η αντίσταση στον κατακτητή αποτελεί δικαίωμα όλων των ανθρώπων […] στο βαθμό φυσικά που δεν στρέφεται εναντίον του άμαχου πληθυσμού» σημειώνει ο αρχηγός των Αδελφών Μουσουλμάνων και αμέσως αναζητά επιχειρήματα από την Ευρωπαϊκή ιστορία: «Αφού αναγνωρίζουν ως ήρωες όσους μετείχαν στην Αντίσταση στην Ευρώπη πως μπορούμε να αρνούμαστε το ίδιο δικαίωμα στους Παλαιστίνιους και τους Ιρακινούς;».
Με αυτή τη φρασεολογία θα περίμενε κανένας ότι οι Αδελφοί Μουσουλμάνοι θα αποτελούσαν κόκκινο πανί για τους σχεδιαστές της πολιτικής στην Ουάσινγκτον. Ο Αιγυπτιακός Τύπος, όμως, εδώ και μήνες βοά από αναφορές για μυστικές συναντήσεις της οργάνωσης με απεσταλμένους του Στέιτ Ντιπάρτμεντ – μια πληροφορία την οποία αρνούνται επίμονα και οι δυο πλευρές. «[Οι ΗΠΑ] τοποθετούν συνεχώς εμπόδια μπροστά μας αλλά εμείς συνεχίζουμε στο δρόμο της μεταρρύθμισης» μας λέει ο Ακίφ, σα να θέλει να διαψεύσει και αυτός τις φήμες που τον φέρουν να συνομιλεί υπογείως με τη μοναδική υπερδύναμη.
Οι εξελίξεις όμως φαίνεται ότι τον ξεπερνούν… Όπως αποκάλυψε το περιοδικό New Statesmen, στα μέσα Ιανουαρίου έφτασε στο γραφείο του Τζακ Στρο στο Λονδίνο ένα κείμενο το οποίο ο επικεφαλής της βρετανικής διπλωματίας υπέγραψε χωρίς δεύτερη σκέψη. Στο έγγραφο, το οποίο είχε συντάξει ειδική ομάδα του βρετανικού ΥΠΕΞ προτεινόταν η άμεση έναρξη επαφών μεταξύ του Λονδίνου και των Αδελφών Μουσουλμάνων. Μετά την Ουάσινγκτον είχε έρθει και η σειρά του Λονδίνου να βρει στο πρόσωπο του Ακίφ έναν αξιόπιστο συνομιλητή. Κανένας δεν φάνηκε να λογαριάζει τις αντιδράσεις του Καϊρου.
Ήταν ίσως αυτοί οι δίαυλοι επικοινωνίας που άνοιγε ο Ακίφ με τη Δύση που προκάλεσαν την οργισμένη αντίδραση των ακραίων ισλαμικών οργανώσεων. Ο υπ’αριθμόν δυο της Αλ Κάιντα, Αϊμάν αλ Ζαουαχίρι, με βιντεοσκοπημένο μήνυμα του που μεταδόθηκε από το Αλ Τζαζίρα, χαρακτήρισε το αιγυπτιακό σκέλος των Αδελφών Μουσουλμάνων «υπηρέτη της Ουάσινγκτον».
«Που νομίζετε ότι θα σας οδηγήσει ο δρόμος που ακολουθείτε;» συμπλήρωνε λίγο αργότερα και ο επικεφαλής της οργάνωσης στο Ιράκ αλ Ζαρκάουι απευθυνόμενος στην αιγυπτιακή οργάνωση.
Ο Ακίφ πάντως δεν είναι από τους ανθρώπους που φοβούνται ούτε τις απειλές των ακραίων ισλαμιστών ούτε τις προστριβές με τη Δύση. Σε ολόκληρη τη ζωή του ισορροπούσε ανάμεσα στις ακραίες τάσεις της οργάνωσής του – για την ακρίβεια, η ζωή του ήταν η ίδια η οργάνωση. Γεννήθηκε το 1928, τη χρονιά δηλαδή που ιδρύθηκαν οι Αδελφοί Μουσουλμάνοι, και παρακολούθησε τη γιγάντωση της οργάνωσης σε ολόκληρο τον κόσμο. Έζησε τις ημέρες δόξας της δεκαετίας του ’40 αλλά και τις διώξεις που ακολούθησαν την αναρρίχηση του Νάσερ στην εξουσία. Διώξεις, τις οποίες ο ίδιος πλήρωσε περνώντας είκοσι χρόνια στη φυλακή. Παρακολούθησε τον Σαντάτ να χρησιμοποιεί το πολιτικό Ισλάμ ως ανάχωμα στην άνοδο της αιγυπτιακής αριστεράς αλλά και τον Μουμπάρακ να προσπαθεί να εξοντώσει το τζίνι του ισλαμικού φανατισμού που είχε βγει για τα καλά από το λυχνάρι.
Η ιστορία του, θύμιζε υπερβολικά την πορεία του πολιτικού Ισλάμ στην Τουρκία και μας έδωσε τροφή για την επόμενη ερώτησή μας. «Για τον Ρετζέπ Ταγίπ Ερντογάν τι γνώμη έχετε;» τον ρωτήσαμε επιχειρώντας να διαβλέψουμε εάν ετοιμάζεται και αυτός να ακολουθήσει τα βήματα του Τούρκου πρωθυπουργού στο χώρο του «λάιτ Ισλάμ». «Το κόμμα του Ερντογάν» μας είπε ο Ακίφ «ανέλαβε την εξουσία σε μια δύσκολη στιγμή, ύστερα από μια μακρά περίοδο στην οποία κάποιοι επιχειρούσαν να απομακρύνουν τη χώρα από τις θρησκευτικές της πεποιθήσεις… Του ευχόμαστε να συνεχίσει το μεταρρυθμιστικό του έργο». Μια τυπική απάντηση που δεν φαίνεται να αποδεικνύει ότι οι Αδελφοί Μουσουλμάνοι σκοπεύουν να βυθιστούν σύντομα στην πολιτική κολυμβήθρα της ισλαμοδημοκρατίας. «Και αν ερχόσασταν στην εξουσία;» ξεκινήσαμε την επόμενη ερώτησή μας. «Δεν είμαστε στην εξουσία και δεν επιζητούμε επί του παρόντος να την καταλάβουμε» ήταν η σύντομη απάντησή του.
Άρης Χατζηστεφάνου
Περιοδικό Κ, Καθημερινή Φεβρουάριος 2009
Σχετικά θέματα:
O Φαραώ Μόρσι… Μουμπάρακ
Το τέλος του Φαραώ Χόσνι Μουμπάρακ
Αραβική Άνοιξη 2.0
