ΜΕΡΟΣ Α: Κένεντι – Κάστρο: «Νo cojones»
ΜΕΡΟΣ Β: Η μαφία του Κάμελοτ
ΜΕΡΟΣ Γ: Το παιχνίδι των μυστικών υπηρεσιών
ΜΕΡΟΣ Δ: Το τέλος του αμερικανικού ονείρου
INFO-WAR RADIO: Dead Kennedy
Η αίθουσα του οβάλ γραφείου έδειχνε, πλέον, απελπιστικά άδεια. Πριν από λίγα λεπτά συνωστίζονταν εδώ ανώτερα στελέχη του Πενταγώνου, του Στέιτ Ντιπάρτμεντ και της CIA. Εξέταζαν αεροφωτογραφίες τις οποίες μόλις είχαν λάβει από τα κατασκοπευτικά αεροσκάφη U2. Τηλεφωνούσαν σε στρατηγούς και διπλωμάτες. Συνομιλούσαν με τον πρόεδρο και τους συμβούλους του. Και τώρα, ο Τζον Φιτζέραλντ Κένεντι ήταν μόνος στην αίθουσα. Μιλούσε δυνατά ώστε οι σκέψεις του να καταγράφονται στα κρυμμένα μικρόφωνα, που ο ίδιος είχε ζητήσει να τοποθετηθούν εκεί, πριν από μερικές εβδομάδες. «Νομίζω ότι οι περισσότεροι πλέον διαφωνούν με το σενάριο του πρώτου χτυπήματος» είπε, και βυθίστηκε και πάλι στις σκέψεις του.
Αν μια στιγμή στην οποία κρίνονται οι ικανότητές ενός ηγέτη και έρχονται στο φως όλες οι αδυναμίες του, για τον Τζον Κένεντι αυτή η στιγμή ήρθε τον Οκτώβριο του 1962. Οι φωτογραφίες που μόλις του είχαν παρουσιάσει οι επιτελείς του Πενταγώνου έδειχναν σοβιετικούς πυραύλους μεσαίου και μεγάλου βεληνεκούς σε μυστικές τοποθεσίες στην Κούβα, οι οποίοι θα μπορούσαν να πλήξουν με πυρηνικές κεφαλές σχεδόν όλα τα αστικά κέντρα των ΗΠΑ.
Την ίδια στιγμή τουλάχιστον οκτώ εμπορικά πλοία τη ΕΣΣΔ, συνοδευόμενα από πυρηνικά υποβρύχια, κατευθύνονταν προς την Κούβα. Θα μπορούσαν να μεταφέρουν πυρηνικές κεφαλές ή μερικά πακέτα με τρόφιμα. Κανένας δεν γνώριζε.
Ίσως κανένας άλλος ηγέτης στην ιστορία της ανθρωπότητας δεν είχε κληθεί να λάβει την απόφαση που έπρεπε να πάρει ο ίδιος μέσα σε λίγες ώρες. Απόφαση η οποία θεωρητικά θα μπορούσε να αφανίσει και το τελευταίο ίχνος ζωής στον πλανήτη. Ό,τι κι αν είχε μάθει στην πολιτική του καριέρα, όσες εμπειρίες κι αν είχε συγκεντρώσει από τα ταξίδια του στην Ευρώπη και τη Σοβιετική Ένωση, όσες συμμαχίες και αν είχε οικοδομήσει με ισχυρούς παράγοντες εντός και εκτός των ΗΠΑ, τίποτα δεν τον είχε προετοιμάσει γι’ αυτή τη στιγμή. Κανένας δεν του είχε μάθει πώς να ισορροπεί ανάμεσα στο ενδεχόμενο μιας γεωστρατηγικής ταπείνωσης και ενός πυρηνικού ολοκαυτώματος.
Αυτή ήταν όμως και η πραγματική «κατάρα» των Κένεντι – προχωρούσαν πάντα σε αχαρτογράφητα ύδατα χωρίς να γνωρίζουν εάν θα ανακάλυπταν μια νέα ήπειρο ή θα προσάραζαν στα αβαθή του παλαιού κόσμου. Καθώς η Αμερική των Baby Boomers ετοιμαζόταν να περάσει από το θρίαμβο της εκρηκτικής μεταπολεμικής ανάπτυξης στον εφιάλτη της οικονομικής κρίσης του ’70, οι Κένεντι αποτέλεσαν συνδετικό κρίκο ανάμεσα στο παλιό και το καινούργιο. Σαν το διπλό πρόσωπο του θεού Ιανού που κοιτάζει ταυτόχρονα την είσοδο και την έξοδο, την αρχή και το τέλος. Και τώρα ένα θερμό επεισόδιο απειλούσε να τα τινάξει όλα στον αέρα. Κυριολεκτικά!
Ο στενός κύκλος των ανθρώπων που περνούσε καθημερινά τις πότες του Οβάλ γραφείου γνώριζε ότι η κατάσταση ήταν πολύ πιο σύνθετη σε σχέση με την προπαγανδιστική εικόνα που πρόβαλαν τα αμερικανικά και τα ρωσικά μέσα ενημέρωσης. Η απόφαση της Μόσχας να τοποθετήσει πυραύλους στην Κούβα δεν ήταν μια επιθετική κίνηση αλλά απάντηση στις πυρηνικές κεφαλές που είχε τοποθετήσει το πεντάγωνο στην Τουρκία, στοχεύοντας τις μεγαλύτερες ρωσικές μητροπόλεις. Και τώρα, οι δυο υπερδυνάμεις είχαν οδηγηθεί σε μια κατάσταση που θύμιζε όλο και περισσότερο ένα παίγνιο μηδενικού αθροίσματος.
Κανένας δεν μπορούσε να υποχωρήσει χωρίς να υποστεί απόλυτη και ταπεινωτική ήττα. Μέσα στα επόμενα 24ωρα ο πρόεδρος Κένεντι έπρεπε να επιλέξει ανάμεσα σε δυο σενάρια στρατηγικής δράσης που είχαν προετοιμάσει οι σύμβουλοί του. Σενάριο πρώτο: οι ΗΠΑ βομβαρδίζουν τα σιλό των πυραύλων ενώ χερσαίες δυνάμεις εμπλέκονται σε αιματηρές μάχες με τις δυνάμεις του Κάστρο και τους εκατοντάδες σοβιετικούς στρατιώτες που στάθμευαν στο νησί. Πιθανά αντίποινα: Η ΕΣΣΔ βομβαρδίζει τους αμερικανικούς πυραύλους στην Τουρκία θέτοντας σε εφαρμογή το άρθρο 5 του ΝΑΤΟ «περί συλλογικής αυτοάμυνας». Πιθανή κατάληξη: πυρηνικός πόλεμος. Σενάριο δεύτερο: Οι ΗΠΑ ξεκινούν ναυτικό αποκλεισμό της Κούβας στέλνοντας τον αμερικανικό στόλο να περιφρουρεί την περιοχή. Πιθανή αντίδραση της Μόσχας: δίνει εντολή στα σοβιετικά πλοία να παραβιάσουν τον αποκλεισμό προκαλώντας θερμό επεισόδιο. Πιθανή κατάληξη: άγνωστη!
Ο Τζον Κένεντι και ο αδερφός του Ρόμπερτ, που είχε τον έλεγχο του υπουργείου δικαιοσύνης, είχαν στο μυαλό τους μερικές ακόμη μεταβλητές του προβλήματος. Τα δυο αδέρφια είχαν μεγάλο μερίδιο ευθύνης για την κλιμάκωση της αντιπαράθεσης λόγω της εμμονής τους να ανατρέψουν την επαναστατική κυβέρνηση του Φιντέλ Κάστρο και του Τσε Γκεβάρα. Πόσες φορές δεν είχε περάσει ο Ρόμπερτ από το αρχηγείο της CIA στο Λάνκλει της Βιρτζίνια ζητώντας από την υπηρεσία να δολοφονήσει τον Κουβανό ηγέτη. Και οι αρχικατάσκοποι επέστρεφαν κάθε φορά με όλο και πιο ανόητα σχέδια: «να τοποθετήσουμε εκρηκτικά στα πούρα του», «να ρίξουμε στα παπούτσια του χημικές ουσίες που θα κάνουν τα μαλλιά και τα γένια του να πέσουν», «να ποτίσουμε το μαγιό του με τοξικά», «να ρίξουμε πολλά πυροτεχνήματα ώστε οι Κουβανοί να νομίζουν ότι έρχεται η δευτέρα παρουσία». Οι άνθρωποι που θα έπρεπε να αποτελούν την αληθινή ενσάρκωση του Τζέιμς Μποντ, θύμιζαν περισσότερο τις ιστορίες του επιθεωρητή Κλουζό, καθώς προσπαθούσαν να ικανοποιήσουν την εμμονή της οικογένειας Κένεντι. «Εάν απλώς διηγούμασταν στον Κάστρο τους τρόπους με τους οποίους σχεδιάζαμε να τον δολοφονήσουμε» είπε κάποτε στο BBC ένα πρώην στέλεχος της CIA «πιθανότατα θα είχε πεθάνει από τα γέλια».
Ένα χρόνο νωρίτερα η ίδια εμμονή των Κένεντι να ανατρέψουν τον Κάστρο είχε οδηγήσει τις ΗΠΑ σε διεθνή ταπείνωση. Ο Αμερικανός πρόεδρος είχε δώσει το πράσινο φως στη CIA να οργανώσει την εισβολή αντικαθεστωτικών με στόχο να δημιουργηθεί ένα προπύργιο στην Κούβα από όπου ια επιχειρούνταν η οριστική ανατροπή του Φιντέλ Κάστρο. Το σχέδιο των αμερικανικών μυστικών υπηρεσιών προέβλεπε την εκπαίδευση και τον εξοπλισμό χιλιάδων μαχητών της λεγόμενης «ταξιαρχίας 2506» η οποία θα υποστηρίζονταν από αεροσκάφη της CIA. Στην περίφημη, όμως, εισβολή στον Κόλπο των Χοίρων τίποτα δεν εξελίχθηκε βάσει του σχεδίου. Οι δυνάμεις του Κάστρο κατατρόπωσαν τους εισβολείς σκοτώνοντας και συλλαμβάνοντας εκατοντάδες άτομα. Η εμπλοκή των αμερικανικών μυστικών υπηρεσιών ήρθε γρήγορα στο φως της δημοσιότητας και ο Λευκός Οίκος υπέστη τις τρομακτικές συνέπειες από το φιάσκο. Όλες οι αποφάσεις λαμβάνονταν πλέον στην σκιά μιας αποτυχημένης επέμβασης. Και τώρα ο Τζον Κένεντι έπρεπε να βγάλει τον εαυτό του, τη χώρα του και τον πλανήτη από το αδιέξοδο για το οποίο ο ίδιος έφερε τεράστια ευθύνη.
Κανένας δεν γνωρίζει τι θα είχε συμβεί εάν εκείνο το βράδυ της 26ης Οκτωβρίου δεν έφτανε στο Λευκό Οίκο ένα κρυπτογραφημένο μήνυμα από τον Νικίτα Χρουστσόφ. Χρειάστηκαν έξι βασανιστικές ώρες για να ολοκληρωθεί η αποστολή και λήψη του μηνύματος το οποίο αποτέλεσε την αρχή της αποκλιμάκωσης. Ο Σοβιετικός ηγέτης πρότεινε την απομάκρυνση των πυρηνικών πυραύλων με αντάλλαγμα την εγγύηση της Ουάσινγκτον ότι δεν θα εισβάλλει στην Κούβα. Το μήνυμα έφερε ανακούφιση στο λευκό Οίκο και οργή στην Αβάνα. «Νo cojones» φώναζε ο Φιντέλ Κάστρο για τον Χρουστσόφ, όταν πληροφορήθηκε τη συμφωνία που είχε πραγματοποιήσει ο σοβιετικός ηγέτης. Η συμφωνία παρουσιάστηκε ως διπλωματικός θρίαμβος των Κένεντι. Στην πραγματικότητα ήταν μια καλοστημένη απαγκίστρωση. Η ανθρωπότητα δεν γνώριζε τότε ότι ο Κένεντι είχε υποσχεθεί μυστικά στη Μόσχα να απομακρύνει τους αμερικανικούς πυραύλους από την Τουρκία.
Άρης Χατζηστεφάνου
Περιοδικό GK, Καθημερινή Σεπτέμβριος 2009
