Γιάννης Γκλαρνέτατζης
Πηγή: Rednotebook
Στις 21 Οκτωβρίου θα βρεθώ στο Στρατοδικείο Θεσσαλονίκης. Αυτό, βέβαια, δεν αποτελεί είδηση: έχω βρεθεί αμέτρητες φορές σ’ αυτήν την αίθουσα από το 1987 που ξεκίνησα να πηγαίνω στις δίκες του Μιχάλη Μαραγκάκη, για να μην αναφερθώ και στα εκτός έδρας στρατοδικεία. Το διαφορετικό αυτή τη φορά είναι πώς θα κάθομαι στο εδώλιο του κατηγορουμένου, και μάλιστα κατευθείαν στο αναθεωρητικό, το στρατιωτικό ισοδύναμο του εφετείου. Γιατί πρωτοδίκως δικάσθηκα ερήμην και καταδικάστηκα σε ένα χρόνο φυλάκιση με διετή αναστολή. Ερήμην, βέβαια, γιατί δεν ήξερα ότι δικαζόμουν, αφού θεωρήθηκα αγνώστου διαμονής. Την καταδίκη μου την έμαθα από την…εφορία, όταν μου έστειλε χαρτί να πληρώσω τα δικαστικά έξοδα. Αυτή, βέβαια, ήξερε τη σωστή διεύθυνσή μου. Η έφεση που κατέθεσα ήταν τυπικά εκπρόθεσμη, αλλά σε συνεδρίαση του αναθεωρητικού πέρσι (23.10) στη Θεσσαλονίκη, κρίθηκε ότι είναι εμπρόθεσμη κι έτσι μου δίνεται η ευκαιρία να υπερασπιστώ τον εαυτό μου.
Συμμετέχω στο κίνημα των αντιρρησιών συνείδησης από πρωτοετής φοιτητής το 1986. Κλήθηκα για στράτευση αρχικά τον Μάρτη του 1996, οπότε και διακήρυξα τους λόγους της άρνησής μου να υπηρετήσω στις ένοπλες δυνάμεις (η δήλωσή μου εδώ). Τότε μου είχε ασκηθεί δίωξη σε βαθμό κακουργήματος μιας και βρισκόμασταν ακόμη σε κατάσταση γενικής επιστράτευσης, κατάσταση που κράτησε σχεδόν τριάντα χρόνια. Η δίωξη αυτή, όμως, μπήκε στο αρχείο καθώς λίγο αργότερα ψηφίσθηκε ο πρώτος νόμος που επέτρεπε εναλλακτική κοινωνική υπηρεσία, για την οποία έκανα αίτηση και ξεκίνησα στο ΚΕΠΕΠ Λεχαινών Ηλείας τον Απρίλιο του 1999. Πολύ σύντομα, όμως, διέκοψα την εναλλακτική μου υπηρεσία διαμαρτυρόμενος για τις συνθήκες, τη διάρκεια (έπρεπε να κάνω τρία χρόνια) αλλά και τη φυλάκιση του Λάζαρου Πετρομελίδη. Αυτό είχε ως αποτέλεσμα να «εκπέσω» του δικαιώματος εκπλήρωσης κοινωνικής υπηρεσίας και να κληθώ πάλι στον στρατό το 2000. Όμως εναντίον αυτών των αποφάσεων προσέφυγα στο Συμβούλιο της Επικρατείας και, ναι, κέρδισα την ακύρωση τόσο της έκπτωσης όσο και της πρόσκλησης για κατάταξη (απόφ. 1705/2002). Και τι έκανε ο στρατός μετά απ’ αυτό; Απλώς, αγνόησε την απόφαση του ΣτΕ και με ξανακάλεσε για στράτευση το 2006. Αυτή την πρόσκληση δεν την έλαβα, όχι ότι θα πήγαινα δηλαδή. Με βάση, πάντως, αυτές τις κινήσεις του καταδικάστηκα πρωτοδίκως πριν από δυο χρόνια (19.9.2013).
Πέρα από το αποτέλεσμα της δίκης αυτό που με απογοητεύει είναι πως, τριάντα χρόνια τώρα, ελάχιστη πρόοδος έχει γίνει. Η ανυποταξία, αν και πλημμέλημα πλέον, είναι το μόνο αδίκημα που οδηγεί πολίτες να δικασθούν από στρατοδικεία. Είναι δε το μόνο πλημμέλημα, για το οποίο η τελεσίδικη καταδίκη επιφέρει και στέρηση των πολιτικών δικαιωμάτων: έτσι δεν μπόρεσα να ψηφίσω στις ευρωεκλογές και εκλογές για την τοπική αυτοδιοίκηση τον Μάιο του 2014, αλλά μετά την αναγνώριση της έφεσής μου ως εμπρόθεσμης ψήφισα και τις τρεις φορές μέσα στο 2015. Πολλές εξαιρέσεις μαζεμένες. Τα πολύ χειρότερα, βέβαια, τα αντιμετωπίζουν οι νέοι αρνητές που εκτός από δίκες (κι είχαμε ήδη αρκετές μέσα στο έτος: η τελευταία έγινε στις 15 Οκτωβρίου, ενώ η επόμενη είναι στις 2 Νοεμβρίου), κινδυνεύουν από επανειλημμένες συλλήψεις καθώς κινείται εναντίον τους η διαδικασία του αυτόφωρου (και το «αδίκημα» θεωρείται συνεχές). Το χειρότερο όλων: το διοικητικό πρόστιμο των 6.000 ευρώ, που οι στρατολογικές αρχές έχουν ήδη ρίξει σε δεκάδες νέους ανθρώπους και πολλές φορές πάνω από μία φορά. Στη σημερινή συγκυρία αυτό σημαίνει ότι η άρνηση στράτευσης για λόγους συνείδησης οδηγεί στο περιθώριο, καθώς μπορούν να σου κατάσχουν από σπίτι μέχρι μισθό, ενώ και μόνο το να βρεις δουλειά είναι ήδη σχεδόν ακατόρθωτο. Αυτό το πρόστιμο το ξεκίνησε ο Ευάγγελος Βενιζέλος, αλλά καμιά κυβέρνηση δεν το κατήργησε κι είναι χαρακτηριστικό το πώς τα μνημόνια επηρεάζουν κι ανθρώπινα δικαιώματα εκ πρώτης όψεως άσχετα με την οικονομία.
Σχετικά με το ζήτημα υπάρχουν πολλές ανακοινώσεις της Διεθνούς Αμνηστίας (για τις τροποποιήσεις που ζητά στο υπάρχον νομικό πλαίσιο δείτε εδώ), ενώ υπάρχει επίσης και μια πρόσφατη, λεπτομερής κοινή αναφορά προς τον ΟΗΕ του Ευρωπαϊκού Γραφείου για την Αντίρρηση Συνείδηση και του Συνδέσμου Αντιρρησιών Συνείδησης (στα αγγλικά εδώ). Υπάρχει λοιπόν το (ρητορικό;) ερώτημα: γιατί οι τωρινοί, αλλά κι οι παλιότεροι κυβερνώντες, όπως κι αν αυτοχαρακτηρίζονται (αριστεροί, προοδευτικοί, δημοκράτες, ευρωπαϊστές) δεν προωθούν την κατοχύρωση ενός ανθρώπινου δικαιώματος σύμφωνα με την Ευρωπαϊκή Σύμβαση των Δικαιωμάτων του Ανθρώπου και τις αποφάσεις του Ευρωπαϊκού Δικαστηρίου; Σίγουρα παίζουν ρόλο η δύναμη του στρατιωτικού μηχανισμού, της Εκκλησίας (ναι, κι εδώ εμπλέκεται: ο Αμβρόσιος Καλαβρύτων είχε προσφύγει στο ΣτΕ εναντίον του πρώτου νόμου για την εναλλακτική υπηρεσία), αλλά και ο ισχυρός εθνικισμός που διαπερνά τα περισσότερα πολιτικά κόμματα όλου του φάσματος. Δεν μπορούμε να παραβλέψουμε ότι ακόμα γίνονται στρατιωτικές και (το κυριότερο) μαθητικές παρελάσεις στη χώρα μας, αναβαθμισμένες μάλιστα από την κυβέρνηση της Αριστεράς! Π.χ. η Ρένα Δούρου, που συνδιοργάνωσε, ως περιφερειάρχης τα σχετικά πανηγύρια τον Μάρτιο,, είχε γράψει το 2007 ένα βιβλιαράκι υπό τον τίτλο Η απόλαυση του εθνικισμού, αλλά θα μου πεις τι πας και θυμάσαι τώρα, εδώ έχουν καταπιεί αυτά που λέγαν πριν μερικούς μήνες. Παράλληλα, υφυπουργός Εθνικής Αμύνης τότε ήταν ο Κώστας Ήσυχος, που έχει υπογράψει και τις απορριπτικές αποφάσεις σε αιτήσεις αντιρρησιών να αναγνωριστούν όπως εισηγούνταν η επιτροπή ελέγχου συνείδησης, και σήμερα είναι στέλεχος της ΛΑ.Ε. Το κορυφαίο, πάντως, είναι οι αποκριάτικες εμφανίσεις του πρωθυπουργού με αεροπορικά μπουφάν και στολές παραλλαγής. Για τον υπουργό Άμυνας δεν το συζητάμε: σε λίγο θα οργανώσει και γιορτές για την κάθοδο των Δωριέων.
Βέβαια, όσοι κι όσες εμπλακήκαμε στο κίνημα των αντιρρησιών πρέπει να αναγνωρίσουμε και τις δικές μας ευθύνες κι αδυναμίες (με κυριότερη –ίσως– την έλλειψη συνεννόησης μεταξύ μας), μέσα σ’ ένα κοινωνικό πλαίσιο όπου η ανδροπρέπεια αλλά κι η «λούφα και παραλλαγή» έχουν μεγάλη πέραση. Θυμάμαι, ακόμη, κάποιον καλοπροαίρετο σε μια σχετική εκδήλωση πριν χρόνια, που ενώ δεν διαφώνησε με όσα λέγαμε έθεσε, εν κατακλείδι, το ερώτημα «και γιατί δεν παίρνεις ένα τρελόχαρτο να τελειώνεις;».