Φαντάσματα του παρελθόντος φαίνεται ότι αποφάσισε να φέρει και πάλι στο προσκήνιο το Στέιτ Ντιπάρτμεντ και ο Λευκός Οίκος ύστερα από την αιφνιδιαστική προέλαση των τζιχαντιστών σε μεγάλο τμήμα της ιρακινής επικράτειας. Καθώς η Ουάσινγκτον εξέφραζε όλο και πιο έντονα τη δυσαρέσκειά της για τους χειρισμούς του πρωθυπουργού, Νουρί αλ Μαλίκι, η αμερικανική πρεσβεία στη Βαγδάτη άρχισε να δέχεται του υποψήφιους «γαμπρούς» που θα μπορούσαν είτε να αντικαταστήσουν τον πάλαι ποτέ εκλεκτό της Ουάσινγκτον – ή έστω να συγκυβερνήσουν μαζί του σε μια κυβέρνηση που θα περιλαμβάνει φιλοδυτικά στελέχη από τις κοινότητες των σιιτών, των σουνιτών και των κούρδων.
Όπως αποκάλυψαν οι Νιου Γιορκ Τάιμς ένας από τους πρώτους ανθρώπους που πέρασαν από την «πασαρέλα» των Αμερικανών διπλωματών ήταν και ο Αχμέντ Τσαλάμπι – παλιός γνώριμος των αμερικανικών μυστικών υπηρεσιών που είχε παίξει καθοριστικό ρόλο στη στήσιμο της απάτης με τα όπλα μαζικής καταστροφής που υποτίθεται ότι διέθετε το καθεστώς του Σαντάμ Χουσείν.
Οι εξελίξεις στο Ιράκ βέβαια είναι τόσο ραγδαίες και οι ισορροπίες που πρέπει να κρατήσουν οι ΗΠΑ τόσο λεπτές ώστε οποιαδήποτε πρόβλεψη για την μορφή που θα έχει η επόμενη ιρακινή κυβέρνηση αποδεικνύεται ιδιαίτερα παρακινδυνευμένη. Στην κινούμενη άμμο της Βαγδάτης κάθε πολιτικός είναι αυτή τη στιγμή αναλώσιμος ενώ ένα αουτσάιντερ θα μπορούσε να φέρει την ανατροπή από εκεί που κανένας δεν το περιμένει.
Αξίζει όμως να γυρίσει κανείς μερικά χρόνια πίσω και να παρακολουθήσει τους παράλληλους πολιτικούς βίους των δυο πρωταγωνιστών αυτή της της ιστορίας, του Αχμέντ Τσαλάμπι και του Νουρί Αλ Μαλίκι, καθώς αποτελούν καθρέφτη της πολιτικής που χάραξε η αμερικανική εξωτερική πολιτική στην ευρύτερη Μέση Ανατολή.
Από τη CIA στην Τεχεράνη
Γνωστός στους υποστηρικτές του με το παρατσούκλι ο «Τζορτζ Ουάσινγκτον του Ιράκ» ο Τσαλάμπι αποτέλεσε την καρδιά του αμερικανικού μηχανισμού προπαγάνδας την περίοδο πριν από την εισβολή του 2003. Σε συνεργασία με το ιδιωτικό λόμπι BKSH & Associates, το οποίο αναλάμβανε να εκπροσωπεί τα συμφέροντα δικτατόρων από το Ζαίρ και τη Σομαλία μέχρι τη Νιγηρία και τις Φιλιπίνες, ο Τσαλάμπι ανέλαβε να διοχετεύει στα διεθνή μέσα ενημέρωσης ψευδείς πληροφορίες για τα υποτιθέμενα όπλα μαζικής καταστροφής του Σαντάμ Χουσεϊν αλλά και τις ανύπαρκτες σχέσεις του ιρακινού καθεστώτος με την Αλ Κάιντα. Ουσιαστικά ο Τσαλάμπι λειτουργούσε σαν «πληντήριο» προπαγάνδας: Έπαιρνε τις θεωρίες συνωμοσίας που κατασκεύαζε η CIA, το Στέιτ Ντιπάρτμεντ και το Πενταγώνου και τις επαναπροωθούσε στα αμερικανικά μέσα ενημέρωσης με τη μορφή «εσωτερικής ενημέρωσης» από το Ιράκ. Όταν μάλιστα ο μηχανισμός αποκαλύφθηκε ο Τσαλάμπι είχε το θράσος να εμφανιστεί στα διεθνή μέσα ενημέρωσης και να παρουσιάσει τον εαυτό σαν ένα «κατά λάθος… ήρωα». «Χάρη σε εμάς ο Σαντάμ Χουσείν ανατράπηκε και οι Αμερικανοί βρίσκονται στη Βαγδάτη» είχε δηλώσει σε βρετανικές εφημερίδες, συμπληρώνοντας «ότι αυτά που είχαμε πει στο παρελθόν δεν έχουν καμία σημασία» – άποψη με την οποία δεν φαίνεται να συμφωνούν οι συγγενείς του ενός εκατομμυρίου Ιρακινών αλλά και των 4.500 Αμερικανών στρατιωτών που σκοτώθηκαν μετά την εισβολή του 2003.
Ως ελάχιστη «ανταμοιβή» για την συνεισφορά του, ο πρόεδρος Μπους τον όρισε το 2003 επικεφαλής του Ιρακινού κυβερνητικού συμβουλίου με εντολή να διοικεί τη χώρα σαν αχυράνθρωπος της Ουάσινγκτον. Ήταν πιθανότατα ο «ηγέτης» με τα χαμηλότερα ποσοστά αποδοχής στην ιστορία της ανθρωπότητας, αφού σύμφωνα με έρευνα του BBC μόλις το 0,2% του Ιρακινού πληθυσμού συμφωνούσε με την τοποθέτησή του. Για τα επόμενα χρόνια ο εκλεκτός της Ουάσινγκτον επιδόθηκε σε ένα πρωτοφανές όργιο διαφθοράς αδειάζοντας τα κρατικά ταμεία και κερδοσκοπώντας ασύστολα με τις διακυμάνσεις του Ιρακινού νομίσματος. Η Ουάσινγκτον βέβαια θα θυμηθεί όλες αυτές τις κατηγορίες μόνο όταν ο Τσαλάμπι αρχίζει να φλερτάρει με την ιρακινή διπλωματία η οποία έχει καταφέρει να διεισδύσει στην πολιτική ζωή της Βαγδάτης μέσω των σιιτικών δυνάμεων που συμμετείχαν στην κυβέρνηση. Τα αμερικανικά μέσα ενημέρωσης αρχίζουν πλέον να «διαρρέουν» ότι ο Τσαλάμπι είναι πράκτορας των Ιρανών ενώ φέρνουν στο φως πληροφορίες σύμφωνα με τις οποίες παρείχε απόρρητα μυστικά στις μυστικές υπηρεσίες της Τεχεράνης.
Μαλίκι ο… απαράδεκτος
Αν ο Τσαλάμπι ήταν ο εκλεκτός της CIA που λοξοδρόμησε προς το Ιράν η επιλογή του αλ Μαλίκι, ο οποίος επίσης εκπροσωπούσε την φιλοϊρανική πτέρυγα του ιρακινού πολιτικού κατεστημένου, αποδεικνύει την ολοκληρωτική αποτυχία της Ουάσινγκτον να ελέγξει τις πολιτικές εξελίξεις στη Βαγδάτη. Αν και σουνίτης ο ίδιος, ο Αλ Μαλίκι ήρθε ήδη από τα τέλη της δεκαετίας του 70 σε επαφή με τη Συρία και το Ιράν, όπου και έζησε ως αυτοεξόριστος για τουλάχιστον 24 χρόνια. Εκτός όμως από τις επαφές με τις μυστικές υπηρεσίες των δυο αυτών χωρών ο σημερινός πρωθυπουργός πιστεύεται ότι διατηρούσε ανοιχτούς διαύλους επικοινωνίας ακόμη και με την σιιτικη Χεζμπολάχ του Λιβάνου. Παρόλα αυτά ο πρώην πρέσβης των ΗΠΑ στη Βαγδάτη Ζαλμάι Χαλιζάντ, δεν είχε κανένα πρόβλημα να του προσφέρει το χρίσμα του πρωθυπουργού. Στενός συνεργάτης του πιο σκληρού πυρήνα των νεοσυντηρητικών στην Ουάσινγκτον, ο Χαλιζάντ διαχειριζόταν για χρόνια τις πιο σκοτεινές υποθέσεις της αμερικανικής εξωτερικής πολιτικής. Χαρακτηριστικότερο παράδειγμα ήταν η στήριξη των Ταλιμπάν, όταν ακόμη η Μάντλιν Ολμπράιτ διαπραγματευόταν μαζί τους τη διέλευση αγωγών φυσικού αερίου και πετρελαίου από τα εδάφη του Αφγανιστάν.
Ο Αλ Μαλίκι θεωρήθηκε τότε από την CIA ως η λιγότερο επικίνδυνη επιλογή για τα συμφέροντα των ΗΠΑ, ανάμεσα σε τέσσερις ακόμη φιλοιρανούς πολιτικούς που διεκδικούσαν το χρίσμα της πρωθυπουργίας. Παρόλα αυτά ο Χαλιζάντ έπρεπε να δώσει πραγματική μάχη με τους στενότερους συμμάχους της Ουάσινγκτον για να επιβάλλει τον υποψήφιό του – φήμες λένε ότι πέταξε έξω από το γραφείο του τον Βρετανό πρέσβη ο οποίος θεωρούσε απαράδεκτη την επιλογή Μαλίκι.
Όσο αυξάνονταν όμως η επιρροή της Τεχεράνης στην εσωτερική πολιτική ζωή του Ιράκ τόσο πλήθαιναν και τα μαύρα σύννεφα στις σχέσεις της Ουάσινγκτον με τον Αλ Μαλίκι. Ο ιρακινός πρωθυπουργός καταδίκασε πολλές φορές το Πεντάγωνο και τις μισθοφορικές εταιρείες που αυτό χρησιμοποιoύσε (όπως τη διαβόητη BlackWater) για τις σφαγές εκατοντάδων ιρακινών πολιτών αλλά και στρατιωτών. Τα πραγματικά προβλήματα όμως ξεκίνησαν στις διαπραγματεύσεις για τον αριθμό των στρατευμάτων και των αμερικανικών βάσεων που θα παρέμεναν στο Ιράκ μετά την «παγκίστρωση» του Πενταγώνου από την περιοχή.
Σχεδόν μια δεκαετία μετά την εισβολή και κατάληψη του Ιράκ, η Ουάσινγκτον προσπαθεί να «ανασχηματίσει» το χάος που η ίδια δημιούργησε αναμιγνύοντας όμως τα παλιά αποτυχημένα υλικά. Δυο φιλοϊρανοί πολιτικοί, που γνώρισαν την αποθέωση αλλά και τη σύγκρουση με τον Λευκό Οίκο, κονταροχτυπιούνται για την εξουσία με φόντο την επέλαση των τζιχαντιστών – οι οποίοι επίσης προέκυψαν από την πολιτική των ΗΠΑ στη Συρία. Ακόμη και αν προσπαθούσε η Ουάσινγκτον θα δυσκολευόταν να σχεδιάσει ένα τέτοιο εφιάλτη.
Άρης Χατζηστεφάνου
ΕΠΙΚΑΙΡΑ Ιούλιος 2014