«Οι χώρες μέλη της ΕΕ που θα κριθούν ένοχες για συμμετοχή στο δίκτυο βασανιστηρίων της CIA θα τιμωρηθούν ακόμη και με στέρηση του δικαιώματος ψήφου στις Συνόδου Κορυφής της ΕΕ» έλεγε με ύφος σαράντα καρδιναλίων ο Ευρωπαίος επίτροπος για τη Δικαιοσύνη Φράνκο Φρατίνι. Για όσους έσπευσαν να… ανατριχιάσουν, δίνοντας βάση στις απειλές, ο ίδιος ο Επίτροπος αποκάλυψε ότι στην πραγματικότητα δεν μπορεί να κάνει τίποτα. «Το Συμβούλιο της Ευρώπης, που εξετάζει τις καταγγελίες» εξήγησε ο Φρατίνι «δεν μπορεί να λάβει μέτρα αν οι καταγγελίες επαληθευτούν, ενώ η Κομισιόν που μπορεί να λάβει μέτρα, δεν μπορεί να διερευνήσει τις καταγγελίες».
Φυσικά ακόμη και η αναφορά στην επιβολή κυρώσεων μόνο ως ανέκδοτο μπορεί να χαρακτηριστεί δεδομένου ότι στην υπόθεση ενδέχεται να εμπλέκονται έως και 20 από τις 25 χώρες μέλη της ΕΕ! Αξίζει να σταχυολογήσουμε ορισμένες από τις σημαντικότερες καταγγελίες που έχουν δει το φως της δημοσιότητας: Στο Βέλγιο πραγματοποιούνται έρευνες για τη χρήση στρατιωτικών ή πολιτικών αεροδρομίων από τις αμερικανικές μυστικές υπηρεσίες. Το Δεύτερο Κανάλι της ισλανδικής τηλεόρασης, ανέφερε πως αεροσκάφη της CIA έχουν προσγειωθεί τουλάχιστον 67 φορές σε αυτή τη νησιωτική χώρα. Στην Ισπανία δικαστής διερευνά καταγγελίες ότι 10 αεροσκάφη της CIA χρησιμοποίησαν ως ενδιάμεσο σταθμό τη Μαγιόρκα μεταξύ Ιανουαρίου 2004 και Ιανουαρίου 2005. Στη Φινλανδία βρίσκεται σε εξέλιξη έρευνα καθώς ακόμη ο υπουργός Εξωτερικών άφησε να εννοηθεί ότι υπάρχουν σχετικές υπόνοιες. Στη Νορβηγία, το υπουργείο Εξωτερικών κάλεσε Αμερικανούς διπλωματικούς απεσταλμένους προκειμένου να λάβει εξηγήσεις για συγκεκριμένο αεροσκάφος το οποίο παρέμεινε για περίπου 12 ώρες στο αεροδρόμιο του Όσλο τον Ιούλιο. Στην Ολλανδία, το αντιπολιτευόμενο κόμμα των Εργατικών, κατέθεσε επερώτηση περί πιθανής παράνομης χρήσης του εδάφους της χώρας από τη CIA. Στη Σουηδία, ο πρωθυπουργός Γκόραν Πέρσον δήλωσε πως τουλάχιστον ένα πολιτικό αεροσκάφος που «χρησιμοποιούνταν από καιρού εις καιρόν από τη CIA» έχει προσγειωθεί στη χώρα τρεις φορές από το 2002. Ενώ γράφονταν αυτές οι γραμμές, στη Γαλλία ξεσπούσε νέος σάλος καθώς η εφημερίδα Λε Φιγκαρό αποκάλυπτε ότι γαλλικά αεροδρόμια χρησιμοποιούνταν για τη μεταφορά κρατουμένων στο Γκουαντάναμο ήδη από το 2002 – καταγγελία την οποία έσπευσε να διαψεύσει το γαλλικό υπουργείο Εξωτερικών.
Οι μεγαλύτερες ευθύνες βέβαια επιρρίπτονται στα «αμερικανικά προτεκτοράτα» της ανατολικής Ευρώπης όπου σύμφωνα με δημοσίευμα της Ουάσινγκτον Ποστ, οι ΗΠΑ έχουν στήσει κέντρα ανακρίσεων και βασανιστηρίων. Η Πολωνία και η Ρουμανία έσπευσαν να διαψεύσουν τις καταγγελίες (πριν καλά καλά τους το ζητήσει κανείς).
Φυσικά εξίσου αποκαλυπτικά είναι τα στοιχεία και για τη συμμετοχή της Ελλάδας στο δίκτυο της τρομοκρατίας παρά το γεγονός ότι ο ελληνικός Τύπος (με ορισμένες λαμπρές εξαιρέσεις) αντέδρασε νωχελικά στις καταγγελίες επιτρέποντας στην κυβέρνηση να σφυρίζει αδιάφορα. Όπως αποκάλυψαν «ΤΑ ΝΕΑ» μία από τις «εταιρείες-βιτρίνα, πίσω από τις οποίες κρύβεται η… Air CIA προκειμένου να μεταφέρει υπόπτους που απάγει, φέρεται να έχει ιδιοκτήτη έναν ελληνικής καταγωγής δικηγόρο με έδρα τη Βοστώνη της Μασαχουσέτης. Επίσης Έλληνας -με το όνομα Μιχάλης Βασιλείου -φέρεται να είναι ένας από τους 12 πράκτορες της CIA που έδρασαν για την απαγωγή από το Μιλάνο ενός ύποπτου, για τους Αμερικανούς, μουσουλμάνου».
Επίσης όπως έγινε γνωστό, το 2005 ελληνικά αεροδρόμια χρησιμοποιήθηκαν από τη CIA για μεταφορά μουσουλμάνου υπόπτου. Οι ίδιες πληροφορίες αναφέρουν πως στις αρχές του καλοκαιριού αεροπλάνο μισθωμένο από τη CIA, που μετέφερε μουσουλμάνο τον οποίο απήγαγαν οι Αμερικανοί στα Σκόπια, πέρασε τράνζιτ από την Ελλάδα.
Μάλιστα αμερικανικές πηγές επιβεβαίωσαν ότι αεροσκάφος τους (προερχόμενου από το Ριάντ) πέρασε από την Αθήνα στις 14 Ιουλίου 2004 – και σύμφωνα με άλλες πληροφορίες μετέφερε ύποπτο ισλαμιστή ο οποίες είχε εντοπιστεί στην Αθήνα. Σύμφωνα λοιπόν με τις σχετικές καταγγελίες η CIA όχι μόνο χρησιμοποιεί ελληνικά αεροδρόμια αλλά πραγματοποιεί απαγωγές υπόπτων στο ελληνικό έδαφος.
Μοναδική απάντηση σε αυτές τις καταγγελίες από την ελληνική κυβέρνηση αποτέλεσε η τοποθέτηση του υφυπουργού Μεταφορών και Επικοινωνιών κ. Αναστάσιου Νεράντζη ότι : «όλες οι κινήσεις στον εναέριο χώρο της χώρας γίνονται με σεβασμό στους κανόνες της αεροπλοΐας»! Φυσικά δεν είχε κατηγορήσει κανένας τους πιλότους των αμερικανικών μυστικών υπηρεσιών ότι πετάνε ανάποδα εντός του FIR Αθηνών ή ότι κάνουν αεροπορικές επιδείξεις πάνω από την Ακρόπολη. Για απαγωγές και βασανισμούς κρατουμένων έχει κατηγορηθεί η CIA – και σε αυτές τις καταγγελίες δεν απαντά ούτε η Ουάσινγκτον αλλά ούτε και η Αθήνα.
Όπως προκύπτει από τις μέχρι στιγμής πληροφορίες, οι αμερικανικές μυστικές υπηρεσίες προκειμένου να αποφύγουν τους ελέγχους στα αεροδρόμια χρησιμοποιούσαν μικρά ιδιωτικά αεροσκάφη. Δεδομένου όμως ότι αυτά τα αεροσκάφη δεν μπορούν να πετάξουν, λόγου χάρη, από το Ριάντ μέχρι το Γκουαντάναμο χωρίς ανεφοδιασμό, αναγκάζονταν να προσγειώνονται σε διάφορες ευρωπαϊκές χώρες. Αυτό δεν μειώνει βέβαια την ευθύνη των χωρών υποδοχής. Είναι πλέον γνωστό ότι τα αεροπλάνα δεν σταματούσαν απλώς για ανεφοδιασμό αλλά παρέμεναν για ημέρες ή εβδομάδες στα αεροδρόμια προκειμένου να παραλάβουν κρατουμένους ή να παραδώσουν άλλους στα «τοπικά κολαστήρια». Χαρακτηριστική είναι η περίπτωση της Τουρκίας, όπου αεροσκάφος της CIA ζήτησε άδεια για ανεφοδιασμό και τεχνικές επιδιορθώσεις από τον πύργο ελέγχουν στο αεροδρόμιο της Άγκυρας. Για αδιευκρίνιστους λόγους όμως έμεινε στο αεροδρόμιο για τουλάχιστον 72 ώρες. «Πρόκειται περί φοβερής βλάβης» έγραφε σαρκαστικά ή Ραντικάλ που όπως και όλες οι τουρκικές εφημερίδες δεν έχουν πειστεί από τις επίσημες διαψεύσεις της τουρκικής κυβέρνησης.
Προκειμένου να θολώσουν τα νερά, αρκετές ευρωπαϊκές κυβερνήσεις αφήνουν να εννοηθεί ότι τα ίδια τα αεροσκάφη είχαν μετατραπεί σε ιπτάμενους χώρους βασανιστηρίων. Με τον τρόπο αυτό υποστηρίζουν ότι τα βασανιστήρια πραγματοποιούνταν σε διεθνή εναέριο χώρο εντός αεροσκάφους με σημαία ξένης χώρας. Ο προβληματισμός αυτός φυσικά δεν θα μπορούσε να ξεγελάσει ούτε πρωτοετείς φοιτητές των πολιτικών επιστημών. Το σύγχρονο διεθνές δίκαιο ορίζει ρητά τα δικαιώματα τρίτων χωρών να επεμβαίνουν σε τέτοιες περιπτώσεις εάν θέλουν να αποτρέψουν την πραγματοποίηση κάποιους εγκλήματος. Και μόνο η αναγωγή του ζητήματος όμως στο διεθνές δίκαιο αποτελεί φαρσοκωμωδία. Όταν η μοναδική υπερδύναμη πραγματοποιεί βασανιστήρια με την ανοχή ή τη συνενοχή του συνόλου σχεδόν των ευρωπαϊκών χωρών οι λέξεις διεθνές δίκαιο αποτελούν σχήμα οξύμωρο.
Όλα σχεδόν τα δωσίλογα καθεστώτα της Ευρώπης συνεργάστηκαν με τον ένα ή τον άλλο τρόπο με τις ΗΠΑ για την πραγματοποίηση μεσαιωνικών βασανιστηρίων. Θα ήταν λοιπόν παράλογο να αναμένουμε ότι θα αρχίσουν να αυμοαστιγώνονται ομαδικά φωνάζοντας mea culpa.
Άλλωστε ακόμη και ο «πολύς» Φράνκο Φρατίνι γύρισε με σκυμμένο το κεφάλι όταν κάλεσε τις ΗΠΑ να δώσουν μια σαφή απάντηση για το αν πραγματοποιούνταν βασανιστήρια σε ευρωπαϊκές χώρες: «Δεν ξέρουμε, θα το εξετάσουμε και θα σας απαντήσουμε εν ευθέτω χρόνω» ήταν η απάντηση που πήρε από το Στέιτ Ντιπάρτμεντ. Αν μη τι άλλο οι ΗΠΑ απέδειξαν ότι μπορούν να απαντούν με χιούμορ στους ευρωπαϊκούς λεονταρισμούς. Το μήνυμά τους βέβαια ήταν σαφές: «Μην το ψάχνετε, βράζουμε όλοι στο ίδιο καζάνι».
Αυτό αναμένεται να είναι και το μήνυμα που θα κομίσει στην Ευρώπη η Κοντολίζα Ράις κατά τη διάρκεια της περιοδείας που ξεκινά αυτή την εβδομάδα. Όπως ανακοίνωσε και ο υπουργός Εξωτερικών της Ιρλανδίας που επικοινώνησε με το Στέιτ Ντιπάρτμεντ, η Ράις θα διαβάσει ανακοίνωση για το θέμα στην οποία θα αρνείται οποιαδήποτε ευθύνη για παραβίαση των κανόνων του διεθνούς δικαίου. Και όποια ευρωπαϊκή κυβέρνηση τολμά, ας την αμφισβητήσει.
Άρης Χατζηστεφάνου
Εφημερίδα ΠΡΙΝ Δεκέμβριος 2005