Τη διεξαγωγή επείγουσας κοινοβουλευτικής έρευνας για τις άτυπες αναγκαστικές επιστροφές και τις απελάσεις με συνοπτικές διαδικασίες στην Ελλάδα ζητά με ανακοίνωσή της η οργάνωση Human Rights Watch.
Η πλήρης ανακοίνωση της οργάνωσης:
(Βρυξέλλες, 30 Ιανουαρίου 2014) – Οι βουλευτές του ελληνικoύ κοινοβουλίου θα πρέπει επειγόντως να διενεργήσουν έρευνα για όλους τους ισχυρισμούς περί συλλογικών απελάσεων, άτυπων αναγκαστικών επιστροφών και επικίνδυνων χειρισμών εκ μέρους του ελληνικού Λιμενικού Σώματος στα θαλάσσια σύνορα της Ελλάδας με την Τουρκία, δήλωσε σήμερα η Human Rights Watch. Δώδεκα γυναίκες και παιδιά έχασαν τη ζωή τους στα ανοικτά των ακτών του Φαρμακονησίου στις 20 Ιανουαρίου 2014, σε επιχείρηση άτυπης αναγκαστικής επιστροφής, όπως ισχυρίζονται οι επιζώντες, που πραγματοποιήθηκε σε συνθήκες κακοκαιρίας.
Το κοινοβούλιο θα πρέπει να ασκήσει τα εποπτικά του καθήκοντα, προκειμένου να εξετάσει τον σκοπό των εν λόγω παράνομων πράξεων και να προσδιορίσει κατά πόσον πρόκειται για πολιτική που εφαρμόζεται de facto, δήλωσε η Human Rights Watch.
«Παρά τις αρνήσεις εκ μέρους της κυβέρνησης, έχουμε ακούσει πολλές αναφορές για περιστατικά άτυπης αναγκαστικής επιστροφής που θέτουν σε κίνδυνο τις ζωές των μεταναστών», δήλωσε η κ. Εύα Κοσσέ, ειδική επί των θεμάτων που αφορούν την Ελλάδα στη Human Rights Watch. «Το κοινοβούλιο θα πρέπει να επιληφθεί και να καταβάλει κάθε δυνατή προσπάθεια, προκειμένου να δοθεί τέλος σε αυτές τις πρακτικές που θέτουν σε κίνδυνο ανθρώπινες ζωές».
Η εισαγγελία του Ναυτοδικείου Πειραιώς, που αποτελεί στρατιωτικό δικαστήριο, κίνησε έρευνα για το συμβάν στο Φαρμακονήσι, σύμφωνα με αναφορές των μέσων ενημέρωσης. Οι επιζώντες δήλωσαν στην Ύπατη Αρμοστεία των Ηνωμένων Εθνών για τους Πρόσφυγες (UNHCR) ότι ένα σκάφος του ελληνικού Λιμενικού Σώματος ρυμουλκούσε το σκάφος που μετέφερε 28 Αφγανούς και Σύρους προς τα τουρκικά παράλια με μεγάλη ταχύτητα και σε συνθήκες κακοκαιρίας όταν το σκάφος των μεταναστών ανετράπη. Σύμφωνα με αναφορές των επιζώντων στα μέσα ενημέρωσης και σε μη κυβερνητικές οργανώσεις, οι υπάλληλοι του Λιμενικού αρνήθηκαν να τους βοηθήσουν ενώ το σκάφος βυθιζόταν, και μάλιστα πατούσαν πάνω στα χέρια όσων προσπαθούσαν να κρατηθούν από το ελληνικό σκάφος.
Ανασύρθηκαν οι σοροί μίας γυναίκας και ενός παιδιού, ενώ αγνοούνται και εικάζεται ότι έχουν χάσει τη ζωή τους δέκα ακόμη γυναίκες και παιδιά.
Σε συζήτηση που πραγματοποιήθηκε χθες στη Βουλή σε ιδιαίτερα έντονο κλίμα, ο αρχηγός του ελληνικού Λιμενικού Σώματος, αντιναύαρχος Δημήτρης Μπαντιάς, ζήτησε συγγνώμη από τις οικογένειες των θυμάτων, ωστόσο οι αρχές εξακολουθούν να επιμένουν ότι οι υπάλληλοι του Λιμενικού συμπεριφέρθηκαν ορθώς και ότι δεν υφίσταται πολιτική άτυπης αναγκαστικής επιστροφής.
Ο υπουργός Εμπορικής Ναυτιλίας, Μιλτιάδης Βαρβιτσιώτης, ο οποίος ασκεί πολιτική εποπτεία επί του ελληνικού Λιμενικού Σώματος, δήλωσε ότι τα στοιχεία που έχουν καταγράψει τα ραντάρ δείχνουν ότι το Λιμενικό στην πραγματικότητα ρυμουλκούσε το σκάφος προς το Φαρμακονήσι και ότι το σκάφος ανετράπη επειδή πανικοβλήθηκαν οι μετανάστες που επέβαιναν σε αυτό. Επέμεινε, επίσης, ότι στις καταθέσεις που συγκέντρωσαν από τους επιζώντες οι υπάλληλοι του Λιμενικού Σώματος δηλώνεται σαφώς ότι το Λιμενικό τούς έσωσε.
Κατά τη διάρκεια συνέντευξης Τύπου που διοργανώθηκε από τοπικές ομάδες στις 26 Ιανουαρίου, οι επιζώντες δήλωσαν ότι δεν τους παρασχέθηκε από το Λιμενικό συνδρομή μεταφραστών για τις αντίστοιχες γλώσσες τους και ότι δεν καταλάβαιναν τι έγραφαν τα έγγραφα τα οποία τους δόθηκαν από το Λιμενικό για να τα υπογράψουν μετά τη διάσωσή τους.
Το συμβάν στο Φαρμακονήσι οδήγησε τον Επίτροπο του Συμβουλίου της Ευρώπης για τα Δικαιώματα του Ανθρώπου, Nils Muižnieks, την Επίτροπο Εσωτερικών Υποθέσεων της Ευρωπαϊκής Ένωσης, Cecilia Malmström, την Ύπατη Αρμοστεία του ΟΗΕ για τους Πρόσφυγες (UNHCR), καθώς και μη κυβερνητικές ομάδες, να απευθύνουν έκκληση προς τις ελληνικές αρχές για τη διενέργεια ανεξάρτητης έρευνας.
Νωρίτερα εντός του Ιανουαρίου, ο Επίτροπος κ. Muižnieks είχε απευθύνει έκκληση προς τις ελληνικές αρχές να θέσουν τέρμα στις συλλογικές απελάσεις μεταναστών και αιτούντων άσυλο που επιχειρούν να φτάσουν την Ελλάδα και να «διενεργήσουν αποτελεσματικές έρευνες για όλα τα καταγεγραμμένα περιστατικά».
Πέραν της κοινοβουλευτικής έρευνας, θα πρέπει και η Εθνική Επιτροπή για τα Δικαιώματα του Ανθρώπου, που αποτελεί ανεξάρτητο συμβουλευτικό όργανο της Πολιτείας, να αδράξει την ευκαιρία προκειμένου να εξετάσει το ζήτημα των περιστατικών άτυπης αναγκαστικής επιστροφής και των απελάσεων με συνοπτικές διαδικασίες, και να εκδώσει μια έκθεση με συστάσεις προς τις ελληνικές αρχές, δήλωσε η Human Rights Watch. Αμφότερες οι έρευνες θα πρέπει να εξετάσουν τις πρακτικές που ακολουθούνται τόσο στα χερσαία όσο και στα θαλάσσια σύνορα.
Η Human Rights Watch, η Διεθνής Αμνηστία, η Pro Asyl και η UNHCR έχουν λάβει στο παρελθόν πολλές άμεσες αναφορές περί απειλητικών για τη ζωή χειρισμών εκ μέρους του ελληνικού Λιμενικού Σώματος με σκοπό την απώθηση σκαφών προς την Τουρκία.
Ο «Aziz», ένας 20χρονος Αφγανός, δήλωσε στη Human Rights Watch ότι επαναπροωθήθηκε στην Τουρκία δύο φορές από υπαλλήλους των ελληνικών αρχών επιβολής του νόμου στο διάστημα από τα μέσα Δεκεμβρίου 2013 έως τα μέσα Ιανουαρίου 2014. Την πρώτη φορά, όπως δήλωσε ο Aziz, ένα ελληνικό περιπολικό σκάφος ρυμούλκησε το σκάφος στο οποίο επέβαινε προς τα τουρκικά χωρικά ύδατα και άφησε τον ίδιο και τους άλλους επιβάτες να πλέουν στη θάλασσα: «Μας άφησαν εκεί. Δεν μπορούσαμε να κάνουμε τίποτα, η μηχανή δεν λειτουργούσε. Στο σκάφος είχε μπει νερό». Τη δεύτερη φορά, έλληνες λιμενικοί συνέλαβαν τον Aziz και άλλους που είχαν συγκεντρωθεί γύρω από μια φωτιά μετά την άφιξή τους στη Σάμο, τους έβαλαν σε μια βάρκα και τους άφησαν στα τουρκικά ύδατα. Και τις δύο φορές ο Aziz διασώθηκε από τις τουρκικές αρχές.
Παρόμοια ήταν και τα όσα ανέφερε στη Human Rights Watch ο «Jafar», ένας Αφγανός 31 ετών, όταν περιέγραψε την απόπειρά του να φτάσει στην Ελλάδα με σκάφος τον Νοέμβριο του 2013: «Ήταν πολύ επικίνδυνο. Ήταν μια γυναίκα με παιδιά και ένα από τα μωρά της έπεσε στο νερό. Πέρασαν μια αλυσίδα στο σκάφος μας. Μετά από μισή ώρα, μας ξαναέσπρωξαν στην ανοιχτή θάλασσα και έφυγαν. Περάσαμε τις επόμενες τρεις ώρες πλέοντας στη θάλασσα. Το σκάφος είχε γεμίσει νερό και άρχισε να βυθίζεται». Ο Jafar είπε ότι διασώθηκε από την τουρκική αστυνομία.
Τα πολιτικά δικαστήρια θα πρέπει να διερευνήσουν κατά τρόπο διαφανή, ενδελεχή και αμερόληπτο τους επανειλημμένους ισχυρισμούς, σύμφωνα με τους οποίους το προσωπικό του ελληνικού Λιμενικού Σώματος εμπλέκεται σε πράξεις που θέτουν σε κίνδυνο τη ζωή και την ασφάλεια των μεταναστών, δήλωσε η Human Rights Watch. Όποιοι εξ αυτών εμπλέκονται σε τέτοιου είδους παράνομες πράξεις, καθώς και οι ανώτεροί τους αξιωματικοί, θα πρέπει να υπόκεινται σε πειθαρχικές κυρώσεις και, όπου κρίνεται ενδεδειγμένο, σε ποινική δίωξη.
Οι θάνατοι μεταναστών και αιτούντων άσυλο που προσπαθούν να προσεγγίσουν τις ευρωπαϊκές ακτές αποτελούν μια επαναλαμβανόμενη τραγωδία. Ο θάνατος πάνω από 360 μεταναστών και αιτούντων άσυλο σε ένα μόνο ναυάγιο τον Οκτώβριο του 2013 στα ανοικτά των ακτών του ιταλικού νησιού Λαμπεντούζα προσείλκυσε την προσοχή της Ευρώπης στο ζήτημα της μετανάστευσης διά θαλάσσης. Ωστόσο, οι αντιδράσεις σε επίπεδο πολιτικής επικεντρώθηκαν στην επιτήρηση και την αποτροπή, ενώ ελάχιστα ήταν τα νέα μέτρα που ελήφθησαν προκειμένου να προληφθεί η απώλεια ανθρώπινων ζωών μέσω έγκαιρης διάσωσης, αξιολόγησης και κάλυψης των αναγκών προστασίας, ή διασφάλισης ταχείας και ασφαλούς αποβίβασης, δήλωσε η Human Rights Watch.
Λόγω της αυξημένης ασφάλειας κατά μήκος των χερσαίων συνόρων Ελλάδας-Τουρκίας στον Έβρο με ενισχυμένες περιπόλους, μεταξύ άλλων και από τον Frontex, καθώς και της κατασκευής ενός φράκτη μήκους 12,5 χιλιομέτρων, η πορεία των ρευμάτων παράτυπων μεταναστών και αιτούντων άσυλο, περιλαμβανομένων και εκείνων που εγκαταλείπουν τη Συρία προσπαθώντας να ξεφύγουν από τις συγκρούσεις, έχει πλέον στραφεί προς τα νησιά του Αιγαίου.
Την 1η Ιανουαρίου, η Ελλάδα ανέλαβε την εκ περιτροπής προεδρία του Συμβουλίου της Ευρωπαϊκής Ένωσης, δηλώνοντας την πρόθεσή της να επικεντρωθεί ιδιαίτερα στα ζητήματα της μετανάστευσης και της ναυτιλίας.
«Ως χώρα των εξωτερικών συνόρων της Ευρωπαϊκής Ένωσης, η Ελλάδα υφίσταται σημαντική μεταναστευτική πίεση», δήλωσε η κ. Κοσσέ. «Ωστόσο, εάν η χώρα επιθυμεί να διαδραματίσει ουσιαστικό ηγετικό ρόλο στον ευρωπαϊκό διάλογο περί μετανάστευσης, η κυβέρνηση θα πρέπει πρώτα να αποδείξει ότι μπορεί να τηρήσει τις υποχρεώσεις της στον τομέα των ανθρωπίνων δικαιωμάτων».