ΜΕΡΟΣ Α: Κένεντι – Κάστρο: «Νo cojones»
ΜΕΡΟΣ Β: Η μαφία του Κάμελοτ
ΜΕΡΟΣ Γ: Το παιχνίδι των μυστικών υπηρεσιών
ΜΕΡΟΣ Δ: Το τέλος του αμερικανικού ονείρου
INFO-WAR RADIO: Dead Kennedy
Οι ψυχροπολεμικές περιπέτειες μπορεί να εγγράφονται ως οι σημαντικότερες στιγμές στο περίφημο Κάμελοτ, τη διακυβέρνηση δηλαδή από την οικογένεια Κένεντι. Ήταν όμως οι εσωτερικές αλλαγές που προώθησε ο JFK οι οποίες έφεραν πραγματική επανάσταση στις Ηνωμένες Πολιτείες.
Η αμερικανική κοινωνία των αρχών της δεκαετίας του ‘60 άφηνε οριστικά πίσω της το παρελθόν. Τα πανεπιστήμια κατακλύζονταν από ένα πρωτοφανές κύμα νέων φοιτητών της γενιά του Baby Boom εκτρέφοντας πρωτοποριακές ιδέες για το ριζοσπαστικό μετασχηματισμό της κοινωνίας. Οι αλλαγές μπορεί να μην έφταναν σε βάθος τις αντίστοιχες εξελίξεις στην Ευρώπη και κυρίως στη Γαλλία, ήταν όμως αρκετές για να μετατρέψουν τις ΗΠΑ σε κοινωνική πυριτιδαποθήκη.
Η γενιά των Μπίτνικ είχε ήδη προκαλέσει τις πρώτες ρωγμές στο αμερικανικό όνειρο από τη δεκαετία του ’50. Ο πουριτανός Σούπερμαν, γνήσιο τέκνο της αμερικανικής υπαίθρου, έδινε τη θέση του στον Σπάιντερμαν, το ατίθασο παιδί των μεγάλων αστικών κέντρων. Κατ’ αντιστοιχία η αμερικανική κοινωνία αναζητούσε έναν πρόεδρο για να αντικαταστήσει τον 70χρονο Ντουάιτ Αϊζενχάουερ. Και τον βρήκε στο πρόσωπο του Τζον Φιτζέραλντ Κένεντι, του νεαρότερου προέδρου των ΗΠΑ και του πρώτου Αμερικανού ηγέτη που γεννήθηκε στον 20ο αιώνα.
Παρά τις ιστορικές αλλαγές, που συντελούνται από τις αρχές της δεκαετίας του ‘60 ο Κένεντι αναλαμβάνει το πηδάλιο μιας υπερδύναμης η οποία ζει ακόμη στη σκιά των φυλετικών αντιθέσεων αλλά και της αντικομουνιστικής υστερίας του γερουσιαστή ΜακΆρθι. Τα φαντάσματα του παρελθόντος ήταν ακόμη γαντζωμένα στις θέσεις τους και ο νέος πρόεδρος με τη βοήθεια του αδερφού του θα χρειαζόταν να κηρύξει πραγματικό πόλεμο εναντίον τους. Όπως ακριβώς συνέβη το 1962 όταν ο μαύρος φοιτητής Τζέιμς Μέρεντιθ επιχείρησε να εγγραφεί στο πανεπιστήμιο του Μισισιπή αλλά βρέθηκε αντιμέτωπος με εξαγριωμένους λευκούς φοιτητές που του έκλειναν το δρόμο.
Γνωρίζοντας ότι οι πολιτείες του Νότου δεν θα υπακούσουν στις εντολές της κεντρικής κυβέρνησης, ο Κένεντι απάντησε με μια πρωτοφανή επίδειξη ισχύος: Έστειλε στο πανεπιστήμιο 400 ομοσπονδιακούς φρουρούς και 3.000 στρατιώτες για να εξασφαλίσουν ότι ο Μέρεντιθ θα κατάφερνε να γραφτεί στο πρώτο έτος του πανεπιστημίου. Η ιστορία επαναλήφθηκε με διαφορετικούς πρωταγωνιστές το 1963 στο πανεπιστήμιο της Αλαμπάμα όταν ο υπερσυντηρητικός κυβερνήτης Τζορτζ Γουάλας εμπόδισε την είσοδο δυο ακόμη μαύρων φοιτητών. Ο Κένεντι γνώριζε πολύ καλά ότι η αμφισβήτηση των δικαιωμάτων των μαύρων έκρυβε μέσα της και την αμφισβήτηση της ίδιας της ομοσπονδιακής κυβέρνησης και μαζί του… Κάμελοτ. Προστατεύοντας τα δικαιώματα των μαύρων έπαιζε και ένα παιχνίδι εξουσίας με τις πολιτείες του Νότου, οι οποίες παραβίαζαν θεμελιώδεις διατάξεις του συντάγματος και έγραφαν στα παλαιότερα των υποδημάτων τους τις αποφάσεις των ομοσπονδιακών δικαστηρίων στην Ουάσινγκτον. Ίσως γι’ αυτό οι Κένεντι δεν υιοθέτησαν ποτέ τις πιο πρωτοποριακές θέσεις του κινήματος για τα ατομικά δικαιώματα που τελικά αισθάνθηκε προδομένο από τον Αμερικανό πρόεδρο.
Ανάλογο παιχνίδι εξουσίας έπρεπε να δοθεί και στο εσωτερικό της αμερικανικής πρωτεύουσας απέναντι στο κυνήγι μαγισσών του Μακαρθισμού. Η διαβόητη επιτροπή αντιαμερικανικών υποθέσεων, που είχε συστήσει ο γερουσιαστής ΜακΆρθι είχε φτάσει να κατηγορεί ανώτατα στελέχη της κυβέρνησης και του Στέιτ Ντιπάρτμεντ σαν κομουνιστές – σχεδόν με την ίδια ευκολία με την οποία η Μόσχα έστελνε στα δικαστήρια χιλιάδες αντιφρονούντες σαν «κατασκόπους του δυτικού ιμπεριαλισμού». Το σαράκι του μακαρθισμού απειλούσε πλέον την ίδια τη δομή του αμερικανικού κράτους και η οικογένεια Κένεντι, παρά τα έντονα αντικομουνιστικά αισθήματα που έτρεφε και η ίδια γνώριζε πολύ καλά ότι ήταν υποχρεωμένη να το εξοντώσει.
Το αμερικανικό θαύμα
Ο καθολικός πρόεδρος είχε στη φαρέτρα του αρκετά εφόδια για να αντιμετωπίσει τις κοινωνικές εντάσεις της εποχής του. Και ένα από αυτά ήταν ο μεγάλος κρατικός κουμπαράς. Η αμερικανική οικονομία, πέρα από ορισμένες διακυμάνσεις ζούσε ακόμη στον μαγικό κόσμο της μεταπολεμικής ανάπτυξης. Μια ολόκληρη γενιά αμερικανών θεωρούσε σχεδόν δεδομένο ότι το μέλλον της προδιαγράφεται λαμπρότερο από το παρελθόν της. Τα μικροαστικά όνειρα της απόκτησης ενός σπιτιού στα προάστια και ενός αυτοκινήτου, που θα διέσχιζε τους αμερικανικούς αυτοκινητόδρομους, κρατούσε ζωντανή την οικονομική παραγωγή. Στη σύντομη περίοδο της διακυβέρνησης Κένεντι η αυτοκινητοβιομηχανία έδεσε στον κοτσαδόρο της την αμερικανική οικονομία και την οδήγησε σε ρυθμούς ανάπτυξης που έφταναν το 5,5%. Οι πωλήσεις αυτοκινήτων αυξήθηκαν κατά 40%, ο πληθωρισμός δεν ξεπερνούσε το 1% ενώ η ανεργία σημείωνε μείωση για πρώτη φορά εδώ και αρκετά χρόνια. Και ως γνωστόν ένας γεμάτος κουμπάρας επιτρέπει στην εκάστοτε ηγεσία να συνάπτει κάθε είδους κοινωνικά συμβόλαια. Ο Κένεντι δεν δίστασε να χρησιμοποιήσει το δημόσιο τομέα για τις ανάγκες της οικονομίας. Αγνοούσε ότι σε κάποια αίθουσα του πανεπιστημίου του Σικάγο οικονομολόγοι, όπως ο Μίλτον Φρίντμαν, έριχναν για πρώτη στο τραπέζι τις ιδέες του νεοφιλελευθερισμού με τις οποίες θα ζητούσαν λιγότερο κράτος και απόλυτη ελευθερία της αγοράς.
Ήταν αυτή η οικονομική ευφορία, η οποία σε συνδυασμό με τη λυσσαλέα μάχη του Ψυχρού Πολέμου, επέτρεψε στον Τζον Κένεντι να θέσει σε εφαρμογή και το διαστημικό πρόγραμμα των ΗΠΑ. Οι διηπειρωτικοί πύραυλοι, που είχαν κατασκευαστεί (εν πολλοίς από πρώην ναζιστές επιστήμονες), για να σπέρνουν τον όλεθρο στην άλλη άκρη του πλανήτη, εφοδιάστηκαν με μερικές ακόμη δεξαμενές καυσίμων και στράφηκαν προς το φεγγάρι. Η αμερικανική υπερδύναμη ήθελε να προβάλλει την ισχύ της και στο διάστημα προλαβαίνοντας τη Σοβιετική Ένωση, που βρισκόταν συνεχώς ένα βήμα μπροστά στις διαστημικές αποστολές. «Κανένα έθνος το οποίο επιθυμεί να αποτελέσει ηγέτη των άλλων εθνών δεν μπορεί να μείνει πίσω στην κούρσα για το διάστημα», δήλωσε το 1962 στο πανεπιστήμιο Ράις συμπληρώνοντας ότι οι ΗΠΑ «επέλεξαν να φτάσουν στη Σελήνη μέσα σε μια δεκαετία όχι επειδή είναι εύκολο αλλά ακριβώς επειδή είναι δύσκολο». Ο Κένεντι αναζητούσε ένα επίτευγμα που θα μαγνήτιζε την φαντασία της κοινής γνώμης ενώ παράλληλα η NASA και το Πεντάγωνο αναζητούσαν τις παράπλευρες επιστημονικές ωφέλειες που θα μπορούσαν να χρησιμοποιηθούν από τις ένοπλες δυνάμεις.
Λιγότερο γνωστή είναι όμως η πρόταση που είχε καταθέσει ο Κένεντι στον Χρουστσόφ να πραγματοποιήσουν μια κοινή αποστολή στη Σελήνη. Την πληροφορία έφερε στο φως ο γιος του σοβιετικού ηγέτη Σεργκέι εξηγώντας ότι η Μόσχα ήταν αρχικά επιφυλακτική φοβούμενη ότι οι Αμερικανοί θέλουν να κλέψουν τη σοβιετική τεχνογνωσία. Όταν η Μόσχα πήρε τελικά την απόφαση να σκεφτεί σοβαρά το ενδεχόμενο, ήταν πλέον αργά. Το άψυχο σώμα του αμερικανού προέδρου κείτονταν στο θάλαμο ενός νεκροτομείου.
Άρης Χατζηστεφάνου
Περιοδικό GK, Καθημερινή Σεπτέμβριος 2009
