Τον τόνο των χαμηλών προσδοκιών έδωσε ο ίδιος ο αμερικάνος υπουργός Εξωτερικών, Τζον Κέρι, κατά την ομιλία του την πρώτη μέρα των εργασιών ξεκαθαρίζοντας ότι δεν πρόκειται να υπάρξει νομικά δεσμευτική συμφωνία για την μείωση των αερίων.
Πρόβα ολοκληρωτικού πραξικοπήματος στην καρδιά της Ευρώπης θύμιζαν τις τελευταίες ημέρες οι εργασίες της παγκόσμιας διάσκεψης για την κλιματική αλλαγή στο Παρίσι, καθώς 120.000 στρατιώτες (εκ των οποίων σχεδόν 7.000 μόνο στο Παρίσι) έδιναν το παρόν στους δρόμους της χώρας. Την ημέρα έναρξης της διάσκεψης μεγάλα τμήματα της πόλης θύμιζαν ταινία επιστημονικής φαντασίας αφού στους δρόμους κυκλοφορούσαν μόνο οι θωρακισμένες λιμουζίνες των αρχηγών κρατών και τα συνοδευτικά οχήματα και τα ελικόπτερα της αστυνομίας.
Η υποδοχή ήταν «ελαφρώς» διαφορετική για τους διαδηλωτές που διαμαρτύρονταν για την κυριαρχία πολυεθνικών στις συζητήσεις για το κλίμα: Την περασμένη Κυριακή η αστυνομία προσήγαγε 341 άτομα από τα οποία τουλάχιστον 320 πέρασαν μια ή περισσότερες νύχτες σε κρατητήρια.
Το σκηνικό μιας δυστοπικής κοινωνίας συμπλήρωναν τα γαλλικά μέσα ενημέρωσης που προειδοποιούσαν τους πολίτες ότι είναι επικίνδυνο να χρησιμοποιούν τα μέσα μεταφοράς και τους καλούσαν να περιορίσουν τις μετακινήσεις τους στο ελάχιστο, τις ημέρες της διάσκεψης. Το μήνυμα ήταν: καθίστε σπίτια σας και εμείς θα διαπραγματευόμαστε το μέλλον του πλανήτη.
Δεν θα πρέπει φυσικά να ξεχνάμε ότι τα περισσότερα από τα μέτρα ασφαλείας που τέθηκαν σε ισχύ από την περασμένη Κυριακή, όπως οι αυστηρότεροι έλεγχοι στα σύνορα κι η ανάπτυξη στρατιωτικών δυνάμεων στους δρόμους, είχαν προαποφασιστεί αρκετές εβδομάδες πριν από τις τρομοκρατικές επιθέσεις στο Παρίσι. Οι τελευταίες έδωσαν απλώς τη «νομιμοποίηση» που απαιτούνταν για την εφαρμογή ενός ιδιότυπου στρατιωτικού νόμου στην καρδιά της Γαλλίας.
Η εικόνα ήταν εξίσου θλιβερή στο εσωτερικό της διάσκεψης, η οποία ξεκίνησε με τη διαβεβαίωση του Αμερικανού υπουργού Εξωτερικών Τζον Κέρι ότι… δεν πρόκειται να υπάρξει νομικά δεσμευτική συμφωνία για τη μείωση των αερίων που προκαλούν το φαινόμενο του θερμοκηπίου. Καθώς γράφονται αυτές οι γραμμές οι αντιπροσωπείες 195 χωρών προσπαθούσαν να συντάξουν έναν ακόμη προσχέδιο απόφασης δηλαδή ένα ακόμη γενικόλογο κείμενο οδηγιών το οποίο θα προστεθεί στη συλλογή «απομνημονευμάτων» των είκοσι προηγούμενων διασκέψεων.
Η διάσκεψη πάντως θα ήταν καταδικασμένη ακόμη και αν τα μέτρα που υπόσχονται να λάβουν οι βιομηχανικές υπερδυνάμεις είχαν δεσμευτική ισχύ αφού ο νέος στόχος που τίθεται είναι να μην ανέβει η θερμοκρασία του πλανήτη πέραν των 2 βαθμών κελσίου σε σχέση με την προβιομηχανική εποχή (στη διάσκεψη του 2009 επιστήμονες προειδοποιούσαν ότι αύξηση 2 βαθμών θα είχε ούτως ή άλλως καταστροφικές επιπτώσεις). Είναι κωμικοτραγικό ότι μια από τις χώρες που αντιδρούν περισσότερο στην προσπάθεια του ΟΗΕ να θέσει το όριο της αύξησης της θερμοκρασίας στους 2 βαθμούς είναι η Σαουδική Αραβία. Και αυτό ενώ επιστημονική έκθεση που δημοσιεύτηκε πριν από σχεδόν ένα μήνα αποδεικνύει ότι αν η θερμοκρασία του πλανήτη συνεχίσει να αυξάνεται με τους ίδιους ρυθμούς τα εδάφη της Σαουδικής Αραβίας θα είναι ακατοίκητα μέχρι το τέλος του αιώνα.
Ακόμη πάντως και στο καλύτερο σενάριο προβλέπεται ότι οι εκπομπές αερίων που προκαλούν το φαινόμενο του θερμοκηπίου θα αυξηθούν, αθροιστικά στο 26% μέχρι το 2030 (σε σχέση με το 2010). Για άλλη μια φορά λοιπόν η συζήτηση περιστρέφεται γύρω από το πώς οι βιομηχανίες θα εμπορευματοποιήσουν το δικαίωμα εκπομπής ρύπων προκειμένου οι αναπτυγμένες χώρες να αγοράζουν «δικαιώματα μόλυνσης» από τις υποανάπτυκτες χρησιμοποιώντας ένα παγκόσμιο «χρηματιστήριο ρύπων». Οι σχετικές προσπάθειες έχουν αποτύχει σε παγκόσμιο επίπεδο, (με χαρακτηριστικότερο παράδειγμα το πρόγραμμα ανταλλαγής ρύπων της Ευρώπης).
Ήσυχοι λοιπόν ότι τίποτα δεν θα επηρεάσει το καταστροφικό έργο των μεγαλύτερων βιομηχανιών του πλανήτη οι αρχηγοί κρατών και οι αντιπροσωπείες τους μπορούσαν να κουβεντιάζουν ανενόχλητοι τις εξελίξεις στις ρωσοτουρκικές σχέσεις ή να οργανώνουν καλύτερα τους βομβαρδισμούς στη Συρία. Οι διμερείς επαφές των πρώτων ημερών για την αποκλιμάκωση στις σχέσεις της Άγκυρας με τη Μόσχα έκαναν αρκετούς από τους παρευρισκόμενους να ξεχάσουν ακόμη και ποιος ήταν ο αρχικός στόχος της επίσκεψής τους στο Παρίσι.
Ίσως η σημαντικότερη διαφορά με τις προηγούμενες 20 διασκέψεις για το κλίμα είναι ότι η διοργάνωση θυμίζει όλο και περισσότερο εμπορική έκθεση. Παράλληλα με τις εργασίες της COP21 πραγματοποιούνται 180 επιχειρηματικά συνέδρια και άλλες εκδηλώσεις στις οποίες βιομήχανοι κλείνουν επικερδείς συμφωνίες ενώ τελειοποιούν τη λεγόμενη τεχνική του Greenwashing – πως δηλαδή θα παρουσιάζουν τις δραστηριότητές τους σαν πιο φιλικές προς το περιβάλλον.
Καθώς όμως οι εργασίες μιας ακόμη διάσκεψης για τις κλιματικές αλλαγές μετατρέπονταν σε πασαρέλα αυταρχισμού και υποκρισίας, ο πλανήτης μετρούσε τα θύματα της αδράνειας. Όπως εξήγησε ο υπουργός Περιβάλλοντος της Ινδίας, Πρακάς Τζαβαντέκαρ, τουλάχιστον 300 άνθρωποι πνίγηκαν κατά τη διάρκεια της διάσκεψης και χιλιάδες άλλοι τραυματίστηκαν ή έχασαν τα σπίτια τους από τις χειρότερες βροχοπτώσεις που έχουν πλήξει την πόλη Τσενάι τα τελευταία 100 χρόνια. «Αυτό που συνέβη στο Τσενάι είναι αποτέλεσμα της βιομηχανικής πολιτικής που ακολουθείτε τα τελευταία 150 χρόνια» σημείωσε ο Ινδός υπουργός εξηγώντας ότι οι καταστροφικές βροχοπτώσεις οφείλονται στην αύξηση της θερμοκρασίας κατά 0,8 βαθμούς Κελσίου.
Μια νεροποντή στην Ινδία σκότωσε σε λίγες ώρες περισσότερους ανθρώπους από το σύνολο των τρομοκρατικών επιθέσεων που σημειώθηκαν τα τελευταία χρόνια στη Δύση. Παρόλα αυτά, όπως σημείωνε ο Τζορτζ Μόνμπιο στις σελίδες του Γκάρντιαν, οι ίδιοι ηγέτες έλαβαν σε διάστημα λίγων ημερών την απόφαση να βομβαρδίσουν τη Συρία ως απάντηση στην τρομοκρατία ενώ αδυνατούν να λάβουν έστω και στοιχειώδη μέτρα για την προστασία του πλανήτη.
Άρης Χατζηστεφάνου
Εφημερίδα Πριν 6/12/2015
