Δημοσιεύτηκε τον Ιανουάριο του 2013
«Είμασταν στα 1930.Το μόνο που γνώριζα για το Κογκό είναι ό,τι άκουγα γύρω μου: «Οι νέγροι είναι μεγάλα παιδιά και είναι μεγάλη τύχη γι’ αυτούς που βρεθήκαμε εκεί».
Για χρόνια η Αριστερά έλεγε ότι είμαι Δεξιός και η Δεξιά ότι είμαι Αριστερός. Δεν θέλω να τους διαψεύσω.
Ερζέ
Ο Γάλλος συγγραφέας Αντρέ Μαλρώ, είχε περάσει αρκετή ώρα στο σπίτι του στρατηγού Ντε Γκολ, εκείνο το μεσημέρι του 1966. Είχαν συζητήσει για τις αρμοδιότητές του στο υπουργείο πολιτισμού και η κουβέντα είχε περάσει στις διεθνείς εξελίξεις. «Ξέρεις ποιός είναι ο μοναδικός μου αντίπαλος, σε διεθνές επίπεδο;» τον ρώτησε ο στρατηγός. Και χωρίς να περιμένει απάντηση συμπλήρωσε: «Είναι ο Τεντεν. Γιατί είμαστε και οι δυο μικροί που δεν φοβούνται τους μεγάλους».
Ο Ντε Γκολ είχε μόλις διατάξει την απομάκρυνση των νατοϊκών δυνάμεων που στάθμευαν στη χώρα του και απομάκρυνε τη Γαλλία από το στρατιωτικό βραχίωνα της συμμαχίας. Ο στρατηγός είχε μόλις ξεκινήσει ένα διπλωματικό Μπρα-ντε-φερ με την Ουάσινγκτον διεκδικώντας ένα κομμάτι από την γεωπολιτική πίτα της μεταπολεμικής Ευρώπης.
Πολλοί αναρωτιούνται έκτοτε γιατί ο Ντε Γκολ δεν αναφέρθηκε στο Γαλάτη ήρωα Αστερίξ, (που κρεμόταν ήδη στα περίπτερα από το 1959), αλλά προτίμησε τον «Βέλγο δημοσιογράφο» Τεντεν. Ίσως γιατί το δημιούργημα του Ρενέ Γκοσινί εκπροσωπούσε την αντίσταση σε κάθε μορφή εξουσίας ενώ το χάρτινο τέκνο του Ερζέ φλέρταρε στα νιάτα του με τα υπολείμματα της ευρωπαϊκής αποικιοκρατίας. Όταν λοιπόν ο Plantu, o διάσημος σκιτσογράφος της Monde, παρουσίασε πρόσφατα τον Ολάντ ως άλλο Τεντεν να εισβάλλει στρατιωτικά στο Μάλι, δεν ήταν λίγοι αυτοί που μίλησαν για την επιστροφή μιας νέας, ευρωπαϊκής αποικιοκρατίας στην Αφρική.
Ο δημιουργός του Τεν Τεν, Ερζέ δεν έκρυψε ποτέ τις πολιτικές πεποιθήσεις της νιότης του. Ο διευθυντής του – κάποιος Νορμπερτ Γουάλαζ, ο οποίος τύχαινε να είναι και θαυμαστής του Μουσολίνι – του ανέθεσε να προετοιμάσει ένα τεύχος αντισοβιετικής προπαγάνδας για παιδιά. Το αποτέλεσμα ήταν ένα ανιστόρητο παραλήρημα στο οποίο ο Τεντεν παρακολουθεί το εμπόριο μπανάνας (sic) στην παγωμένη Μόσχα αλλά και τη δράση της πετρελαϊκής εταιρείας Shell (η οποία εκείνη την εποχή δεν είχε καμία σχέση με τη νεαρή σοβιετική ένωση). Όσο για τον Στάλιν, τον βλέπουμε να συνωμοτεί με τον… Τρότσκι και τον Λένιν για να κρύψουν τα τρόφιμα από το λαό.
Η μεγαλύτερη προπαγάνδα του Τεν Τεν όμως δεν αφορούσε την πρώην σοβιετική ένωση αλλά την βελγική αποικία του Κονγκό. Αυτή τη φορά ο διευθυντής του Ερζέ, του αναθέτει να εκθειάσει τη βελγική αποικιοκρατία, η οποία ευθυνόταν για την γενοκτονία 10 εκατομμυρίων ανθρώπων. Ο Τεντεν φτάνει στο Κογκό στις αρχές του 20ου αιώνα, όταν η νέα βελγική κυβέρνηση αποφασίζει να βελτιώσει ελαφρώς τις συνθήκες εργασίας των σκλάβων. Και το κάνει όχι για ανθρωπιστικούς λόγους αλλά γιατί η πολιτική του προηγούμενου βασιλιά, Λεοπόλδου Β’, να κόβει τα χέρια των παιδιών που δεν εργάζονταν αρκετά στις φυτείες καουτσούκ είχε αρχίσει να προκαλεί ελλείψεις εργατικού δυναμικού και… πτώση της παραγωγικότητας. Το 1896 μια γερμανική εφημερίδα ανέφερε ότι μέσα σε μια ημέρα έκοψαν 1308 χέρια.
Η προπαγάνδα των κατακτητών
Είναι χαρακτηριστικό ότι ακόμη και ο Ερζέ θα καταδικάσει στη δεκαετία του ’70, τα πρώτα του έργα για την ΕΣΣΔ και το Κογκό λέγοντας ότι ήταν αποτέλεσμα των προκαταλήψεων της «αστικής κοινωνίας» στην οποία ζούσε. To πρόβλημα είναι ότι καθώς η γαλλική πολεμική μηχανή εισέβαλε στο Μάλι αυτή η προπαγάνδα επανήλθε – αυτή τη φορά όχι στις Βρυξέλλες του Τεντεν αλλά στο Παρίσι του Αστερίξ.
Αρκεί να περπατήσεις για λίγες ώρες στην γαλλική πρωτεύουσα φυλλομετρώντας εφημερίδες και ακούγοντας ειδήσεις στο ραδιόφωνο, για να καταλάβεις το μέγεθος της παραπληροφόρησης. Η Γαλλία παρουσιάζεται ως η δύναμη του καλού, που μάχεται εναντίον των ισλαμιστών τρομοκρατών της Αλ Κάιντα. Οι όροι της ενημέρωσης θυμίζουν απειλητικά την Αμερική του Τζορτζ Μπους πριν από την εισβολη και κατάληψη του Ιράκ. Ελάχιστοι φυσικά σημειώνουν ότι η κατάσταση στο Μάλι είναι μια παράπλευρη απώλεια του βρώμικου πολέμου που πραγματοποίησαν οι ΗΠΑ, η Γαλλία και το ΝΑΤΟ στη Λιβύη. Ότι οι μαχητές Τουαρέγκ εξοπλίστηκαν από τις δυνάμεις του Καντάφι τον οποίο στήριζαν σαν μισθοφόροι ενώ οι ισλαμιστές τρομοκράτες λάμβαναν εξοπλισμό και εκπαίδευση από δυτικές κυβερνήσεις. Τα πλούσια ενεργειακά αποθέματα του Μάλι σχεδόν αποκρύπτονται από τις αναλύσεις, όπως επίσης και το πολύ μεγαλύτερο παιχνίδι γεωπολιτικής κυριαρχίας που παίζεται απέναντι στην τεράστια οικονομική διείσδυση της Κίνας στην Αφρική.
«Ο Ολάντ υποσχέθηκε να κηρύξει τον πόλεμο στον καπιταλισμό και κήρυξε τον πόλεμο στην Αφρική» έλεγε ο φιλόσοφος Αλάν Μπαντιού στο συνέδριο με τίτλο «Το ελληνικό σύμπτωμα» που πραγματοποιήθηκε την περασμένη εβδομάδα στο Παρίσι.
Αν πάντως η Γαλλία αποφάσισε πραγματικά να παίξει ένα νεο-αποικιακό παιχνίδι στην Μαύρη Ήπειρο, καλά θα κάνει να ανανεώσει και τα κόμικ της. Με δανεικούς ήρωες από τη βελγική αποικιοκρατία… δεν γίνεται δουλειά.
Άρης Χατζηστεφάνου
Αποστολή Παρίσι, Εφημερίδα των Συντακτών Ιανουάριος 2013
Διαβάστε:
Ο Τεντεν στο Κογκό.
Το ρατσιστικό κόμικ που απαγορεύτηκε για δεκαετίες σε πολλές χώρες.
The Metamorphoses of Tintin, or Tintin for Adults (2010).
Η φιλοσοφική – ψυχολογική ανάλυση του Τεν Τεν από τον Jean-Marie Apostolidès.
Ακούστε
Dieudonne Rastapopoulos Τραγούδι των Les Cowboys Fringants για τον ελληνικής καταγωγής αντίπαλο του Τεντεν.
