κιτίδη

Κ. Κιτίδη: Η συμφωνία εφαρμόζεται χωρίς εγγυήσεις για τους πρόσφυγες

Τζέλα Αλιπραντή

Πηγή: Epohi.gr

Η συμφωνία εφαρμόζεται χωρίς εγγυήσεις για τους πρόσφυγες

Μετά τη συμφωνία μεταξύ ΕΕ και Τουρκίας πολύς λόγος γίνεται για την έννοια του ασύλου και τον τρόπο με τον οποίο προστατεύεται στα πλαίσιά της. Η Κατερίνα Κιτίδη από την Ύπατη Αρμοστεία του ΟΗΕ για τους πρόσφυγες εξηγεί τη σημαίνει για τις έννοιες του ασύλου και του πρόσφυγα η συμφωνία αυτή και διευκρινίζει τη περαιτέρω στάση της στην Ελλάδα.

mouzalas1

 

Η συμφωνία της ΕΕ με την Τουρκία αναφέρει στο ρητορικό επίπεδο το σεβασμό του διεθνούς δικαίου. Πρακτικά με αυτά που προβλέπει, μπορεί να συμβεί αυτό;
Στη συμφωνία, όντως, επισημαίνεται πως η υλοποίησή της θα πρέπει να είναι συμβατή με το διεθνές και το ευρωπαϊκό δίκαιο. Για εμάς, αυτό συνεπάγεται ότι οι άνθρωποι που αναζητούν διεθνή προστασία, θα περνούν από ατομική συνέντευξη, για να διαπιστωθεί εάν το αίτημά τους μπορεί να αξιολογηθεί στην Ελλάδα, ενώ επίσης θα έχουν το δικαίωμα προσφυγής, πριν μπουν στη διαδικασία επανεισδοχής στην Τουρκία. Παράλληλα, αυτό σημαίνει ότι, εφόσον επιστραφούν, όσοι έχουν ανάγκη διεθνούς προστασίας, θα μπορούν να την αναζητήσουν στην Τουρκία και να έχουν πρόσβαση σε αυτή με αποτελεσματικό τρόπο.
Για να γίνουν αυτά, είναι αναγκαίο να εκπληρωθούν ορισμένες προϋποθέσεις. Στην Ελλάδα, θα πρέπει να ενισχυθούν άμεσα οι συνθήκες υποδοχής. Επίσης, πρέπει να ενισχυθούν οι διαδικασίες για την αξιολόγηση των αιτημάτων ασύλου και την αντιμετώπιση των ανθρώπων που αναγνωρίζονται ως πρόσφυγες. Ο οργανισμός μας έχει εκφράσει την ανησυχία του ότι η συμφωνία εφαρμόζεται πριν τεθούν σε ισχύ αυτές οι απαραίτητες εγγυήσεις.
Όσον αφορά την Τουρκία, τα αιτήματα όσων επιστρέφονται και ζητούν διεθνή προστασία θα πρέπει εξετάζονται με δίκαιο και σωστό τρόπο, σε εύλογο χρονικό διάστημα. Θα πρέπει να υπάρχουν εγγυήσεις ότι δεν θα γίνεται επαναπροώθηση ή αναγκαστική επιστροφή τους, ενώ θα πρέπει να είναι έτοιμο και το σύστημα υποδοχής. Παράλληλα, όσοι αναγνωρίζεται ότι δικαιούνται διεθνούς προστασίας θα πρέπει να την απολαμβάνουν χωρίς διακρίσεις και να μπορούν να έχουν πρόσβαση στην εργασία, να έχουν ιατρική περίθαλψη, εκπαίδευση για τα παιδιά τους και κοινωνική πρόνοια.

Η έννοια του ασύλου και του πρόσφυγα

Πέραν όλων των μεταναστών που θα επιστρέφονται στην Τουρκία, που και αυτό είναι παράνομο, έχει συμφωνηθεί ακόμα και η επιστροφή Σύρων προσφύγων. Με ποια λογική μπορεί να απορριφθεί η αίτηση ασύλου ενός πρόσφυγα πολέμου;
Η νομική βάση για αυτές τις επιστροφές είναι τα Άρθρα 33, 35 και 38 της ευρωπαϊκής Οδηγίας για τις Διαδικασίες Ασύλου, τα οποία ορίζουν ποιες είναι οι περιπτώσεις απαράδεκτων αιτήσεων, ορίζουν την έννοια της πρώτης χώρας ασύλου καθώς και την έννοια των ασφαλών τρίτων χωρών.
Συγκεκριμένα, το Άρθρο 33 λέει ότι ένα αίτημα για διεθνή προστασία μπορεί να θεωρηθεί «απαράδεκτο», αν ο αιτών άσυλο μπορεί να επιστραφεί σε μια χώρα όπου έχει τη δυνατότητα να ζητήσει προστασία. Βέβαια, εδώ τίθεται το θέμα των εγγυήσεων που πρέπει να ισχύουν, τόσο για τη χώρα απ’ την οποία προέρχεται όσο και στη χώρα όπου πηγαίνει. Το Άρθρο 35 μπορεί να εφαρμοστεί για τους Σύρους, που έχουν καθεστώς προστασίας στην Τουρκία, ενώ το Άρθρο 38 να εφαρμοστεί για άλλους αιτούντες άσυλο που δεν είχαν στο παρελθόν κάποιο καθεστώς προστασίας στην Τουρκία, αλλά θα μπορούσαν να λάβουν προστασία μετά την επιστροφή τους. Αυτή είναι η έννοια της «ασφαλούς τρίτης χώρας».

Γιατί γίνεται αναφορά μόνο σε Σύρους για το πρόγραμμα επανεγκατάστασης; Οι υπόλοιποι που προέρχονται από εμπόλεμες ζώνες, πχ Αφγανοί, Ιρακινοί, θα απορρίπτονται σαν μετανάστες;
Η Συμφωνία φαίνεται να περιλαμβάνει δεσμεύσεις ειδικά για τους Σύρους, όσον αφορά την αύξηση των ευκαιριών επανεγκατάστασής τους από την Τουρκία. Ο οργανισμός μας έχει επισημάνει ότι αυτές οι δεσμεύσεις θα πρέπει να είναι ουσιαστικές και προβλέψιμες. Παράλληλα όμως, η Ύπατη Αρμοστεία σημειώνει ότι η ενίσχυση της επανεγκατάστασης από την Τουρκία στην Ευρώπη δεν θα πρέπει να γίνει εις βάρος της επανεγκατάστασης άλλων προσφυγικών πληθυσμών, που βρίσκονται στις υπόλοιπες χώρες του κόσμου. Και αυτοί οι πληθυσμοί έχουν τεράστιες ανάγκες -ιδίως σήμερα που το μέγεθος του αναγκαστικού εκτοπισμού παγκοσμίως έχει ξεπεράσει κάθε προηγούμενο.
Το σύστημα ασύλου της Ελλάδας μπορεί να ανταπεξέλθει σε αυτές τις συνθήκες, χωρίς να γίνεται καταπάτηση των δικαιωμάτων των προσφύγων και των μεταναστών; Υπάρχει κίνδυνος με αυτή τη συμφωνία να μετατραπεί όλη η λογική του ασύλου σε απλά προαναχωρησιακή διαδικασία;
Προς το παρόν, η Ελλάδα δεν έχει επαρκή ικανότητα στα νησιά για την αξιολόγηση αιτημάτων ασύλου, ούτε διαθέτει τις κατάλληλες συνθήκες για τη στέγαση των ανθρώπων με αξιοπρέπεια και ασφάλεια, ώσπου να εξεταστεί το αίτημά τους.

Η στάση της Αρμοστείας από δω και πέρα

Στη συμφωνία προβλέπεται και η συμμετοχή της Ύπατης Αρμοστείας. Ποιος θα είναι ο ρόλος του οργανισμού;
Η Ύπατη Αρμοστεία δεν συμμετέχει στη συμφωνία Ε.Ε.-Τουρκίας, ούτε πρόκειται να αναμιχθεί στις επιστροφές ή την κράτηση. Θα συνεχίσουμε να στηρίζουμε τις ελληνικές αρχές στη δημιουργία επαρκούς ικανότητας υποδοχής.
Ο οργανισμός αποφάσισε αναστολή των δράσεων του στην Ελλάδα. Πώς θα πορευτεί από εδώ και πέρα;
Η Ύπατη Αρμοστεία μέχρι στιγμής υποστήριζε τις Αρχές στα λεγόμενα «hotspots» στα ελληνικά νησιά, όπου γινόταν η υποδοχή, η παροχή βοήθειας και η καταγραφή προσφύγων και μεταναστών. Σύμφωνα με τις νέες διατάξεις, οι χώροι αυτοί φαίνεται να μετατρέπονται σε κέντρα κράτησης. Αναλόγως, και σύμφωνα με την πολιτική μας ενάντια στην υποχρεωτική κράτηση, έχουμε διακόψει ορισμένες από τις δράσεις μας σε όλα τα κλειστά κέντρα στα νησιά, συμπεριλαμβανομένων και των υπηρεσιών μετακίνησης από και προς τους χώρους αυτούς. Ωστόσο, η Ύπατη Αρμοστεία θα διατηρήσει άλλες δραστηριότητές της, όπως την παροχή ενημέρωσης για τα δικαιώματα και τις διαδικασίες για την πρόσβαση στο άσυλο, τον εντοπισμό των ευάλωτων περιπτώσεων και την παραπομπή τους στις αρχές, καθώς και τον εποπτικό της ρόλο, σύμφωνα με την εντολή της. Παράλληλα, πρέπει να σημειωθεί ότι η αναστολή άλλων δραστηριοτήτων μας, όπως η απευθείας κάλυψη ανθρωπιστικών αναγκών, θα γίνει σταδιακά, ώστε να βεβαιώσουμε πως η βοήθεια ζωτικής σημασίας θα συνεχίσει να προσφέρεται μέχρι να μπορέσουν να αναλάβουν αυτό το έργο οι αρμόδιες αρχές.

Στοχευμένη ένταξη των προσφύγων

Απ’ ό,τι φαίνεται η διαμονή των προσφύγων στην Ελλάδα θα πάρει μονιμότερα χαρακτηριστικά. Ποια μέτρα πρέπει να ληφθούν για την καλυτέρευση της ζωής τους εδώ;
Όντως, ορισμένοι πρόσφυγες θα παραμείνουν στην Ελλάδα. Όμως, ο αριθμός τους θα εξαρτηθεί και από την επιτυχία του προγράμματος μετεγκατάστασης (relocation), το οποίο προβλέπει τη μεταφορά πάνω από 66.000 αιτούντων άσυλο από την Ελλάδα σε άλλα κράτη μέλη της ΕΕ σε περίοδο δύο ετών, προκειμένου να εξεταστεί εκεί το αίτημά τους.
Από εκεί και πέρα, σίγουρα χρειάζεται ένα στοχευμένο πρόγραμμα ένταξης για τους αναγνωρισμένους πρόσφυγες στην Ελλάδα, με συγκεκριμένα μέτρα, όπως προγράμματα προσανατολισμού, ελληνικής γλώσσας, πρόσβασης στην επαγγελματική κατάρτιση και στην αγορά εργασίας. Απαιτούνται προγράμματα κοινωνικής συνοχής και καταπολέμησης της ξενοφοβίας. Για να γίνουν όλα αυτά, χρειάζεται συντονισμός της τοπικής αυτοδιοίκησης και των κεντρικών αρχών.

Ποια πιστεύετε τελικά ότι θα ήταν μια σωστή λύση για την αντιμετώπιση της προσφυγικής κρίσης;
Όπως είχε πει και ο προηγούμενος Ύπατος Αρμοστής, Αντόνιο Γκουτέρες: «Έχει φτάσει η στιγμή για μια ριζική αλλαγή στις διεθνείς προσπάθειες για την αντιμετώπιση του εκτοπισμού. Ως μέλη της ανθρωπιστικής κοινότητας, εμείς οφείλουμε να είμαστε οι πρώτοι που ανταποκρινόμαστε -αλλά έχουμε φτάσει σε οριακό σημείο. Δεν υπάρχει τρόπος να συνεχίσουμε να αντιμετωπίζουμε τα συμπτώματα και απλώς να μιλάμε για μια θεραπεία της νόσου, σαν αυτή να είναι εφικτή μόνο σε έναν ιδανικό κόσμο. Πρέπει να σταματήσουμε να ασχολούμαστε απλώς με τις συνέπειες του εκτοπισμού, και να αρχίσουμε σοβαρά να αντιμετωπίζουμε τα βαθύτερα αίτιά του.

inffowar logo

Βοήθησε το INFO-WAR να συνεχίσει την ανεξάρτητη δημοσιογραφία

Για περισσότερες επιλογές πατήστε εδώ