Παρωδία δημοκρατίας στις πιο ακριβοπληρωμένες ενδιάμεσες εκλογές στην ιστορία των ΗΠΑ
– «Νομίζω ότι ο σεβασμός παραμένει σημαντικό στοιχείο για την επιλογή ενός πολιτικού».
– «Ξέρεις κανέναν που θα αγόραζε μπύρα, σαμπουάν, χαρτομάντιλα ή οποιοδήποτε άλλο προϊόν λόγω σεβασμού;»
Η στιχομυθία προέρχεται από την ταινία «Μια μορφή μέσα στο πλήθος», που προβλήθηκε την τελευταία εβδομάδα στο πλαίσιο του ειδικού αφιερώματος της ταινιοθήκης της Ελλάδας στον Ηλία Καζάν. Μεταξύ άλλων η ταινία διηγείται και την ιστορία ενός γερουσιαστή, ο οποίος αναθέτει την επικοινωνιακή του στρατηγική σε ένα τηλεοπτικό παρουσιαστή, που υπόσχεται να τον «πουλήσει» στους ψηφοφόρους του όπως ακριβώς θα έκανε και με οποιοδήποτε προϊόν.
Ο Καζάν επιβεβαιώθηκε τρία χρόνια μετά την κυκλοφορία της ταινίας, όταν ο Τζον Φιτζεραλντ Κένεντι κέρδισε τις εκλογές του 1960 ρίχνοντας όλο το βάρος της προεκλογικής του εκστρατείας στην τηλεοπτική του εικόνα. Έκτοτε οι Αμερικανοί και μερικές δεκαετίες αργότερα και οι Ευρωπαίοι πολιτικοί μετατράπηκαν σε ένα «προϊόν», η επιτυχία του οποίου εξαρτιόταν πάντα από τα χρήματα που ήταν διατεθειμένοι να δαπανήσουν για την προώθησή του στην “αγορά”. Καμία αναμέτρηση όμως δεν θεωρείται ότι θα στηριχθεί τόσο πολύ στον πλούτο που θα δαπανήσουν οι υποψήφιοι όσο οι ενδιάμεσες εκλογές που θα πραγματοποιηθούν στις 4 Νοεμβρίου για την Παραφράζοντας τον Τσόρτσιλ θα λέγαμε ότι ποτέ άλλοτε τόσο λίγοι άνθρωποι δεν ξόδεψαν τόσα πολλά χρήματα για να εντυπωσιάσουν τόσους πολλούς, αδιάφορους ψηφοφόρους.
Η προεκλογική αναμέτρηση εισέρχεται στην τελική ευθεία καθώς νέα στοιχεία, αποδυκνείουν ότι η χώρα έχει φτάσει τα υψηλότερα ποσοστά οικονομικής ανισότητας που έχουν καταγραφεί στην ιστορία. Πριν από ένα μήνα το περιοδικό Forbes αποκάλυψε ότι οι 400 πλουσιότεροι Αμερικανοί είδαν την περιουσία τους να αυξάνεται κατά 14% σε ένα χρόνο, εν μέσω κρίσης. Πιο πρόσφατα, έκθεση της Credit Suisse ανέφερε ότι η πλειονότητα του λεγόμενου «1%» των δισεκατομμυριούχων, που πλέον ελέγχουν το 50% του παγκόσμιου πλούτου, συγκεντρώνεται στις ΗΠΑ. Πολύ ενδιαφέρον όμως παρουσιάζει και εργασία των οικονομολόγων Εμανουέλ Σαέζ και Γκαμπριέλ Ζούκμαν, οι οποίοι υποστηρίζουν ότι δεν πρέπει πλέον να μιλάμε για το 10% ή το 1% των πλουσιότερων Αμερικανών αλλά για το 0,1%. «Όλες οι αυξήσεις, που παρατηρούνται τις τελευταίες δεκαετίες, στον πλούτο του 10% και του 1%» αναφέρεται στην έκθεση «οφείλονται στην συσσώρευση πλούτου που επιτυγχάνει το 0.1% του πληθυσμού».
Η γιγάντωση των κοινωνικών ανισοτήτων όμως αντικατοπτρίζεται άμεσα και στην εκλογική διαδικασία ακυρώνοντας στην πράξη την αρχή «ένα άτομο, μια ψήφος». Από την ανάλυση των αποτελεσμάτων των εκλογών του 2012 προκύπτει ότι το 93% των πολιτικών, που κατέλαβαν μια θέση στη βουλή των αντιπροσώπων, ήταν αυτοί που δαπάνησαν τα περισσότερα χρήματα στην προεκλογική εκστρατεία. Συνολικά δαπανήθηκαν 6.3 δισεκατομμύρια δολάρια τα οποία έκριναν το τελικό αποτέλεσμα και τις ισορροπίες μεταξύ των δυο κομμάτων. Το αποτέλεσμα είναι ότι για πρώτη φορά στην ιστορία των Ηνωμένων πολιτειών η πλειονότητα των μελών του Κογκρέσου είναι εκατομμυριούχοι, οι οποίοι πλήρωσαν κολοσσιαία ποσά από την προσωπική τους περιουσία για να εξασφαλίσουν την εκλογή τους.
Πέρα όμως από το χορό των δισεκατομμυρίων που παίζεται για την επιλογή και την προώθηση των βασικών υποψηφίων των δυο παρατάξεων, αρκετοί σχολιαστές κάνουν λόγω και για μια προσπάθεια υπόγειας «νόθευσης» του αποτελέσματος σε κρίσιμες εκλογικές περιφέρειες, όπου ζουν τα φτωχότερα στρώματα του πληθυσμού.
Πριν από μερικές εβδομάδες η πολιτεία του Τέξας ψήφισε αυστηρούς κανόνες σχετικά με τα στοιχεία ταυτότητας που πρέπει να παρουσιάζουν οι ψηφοφόροι στα μέλη των εφορευτικών επιτροπών. Είναι χαρακτηριστικό ότι ενώ δεν γίνονται δεκτές οι ειδικές ταυτότητες που διαθέτουν οι δημόσιοι υπάλληλοι και οι φοιτητές, κάποιος μπορεί να ψηφίσει προσκομίζοντας την άδεια κυνηγού (γεγονός που συνήθως σημαίνει ότι είναι και ρεπουμπλικάνος). Αρκετές από τις ταυτότητες ή της άδειες κυκλοφορίας που γίνονται δεκτές έχουν κόστος από 45 έως 650 δολάρια και η έκδοσή τους απαιτεί αρκετές ημέρες αναμονής και πολυέξοδα ταξίδια στην πρωτεύουσα της πολιτείας. Αν και το πρόβλημα που προκύπτει φαντάζει εκ πρώτης όψεως δευτερεύουσσας σημασίας, μόνο στο Τέξας θα αποκλειστούν 600.000 ψηφοφόροι, που στην πλειονότητά τους είναι μαύροι ισπανόφωνοι και γενικότερα ανήκουν στα χαμηλότερα εισοδηματικά στρώματα
Την ίδια ώρα εκατομμύρια Αμερικανοί πολίτες έχουν χάσει προσωρινά ή δια παντός το εκλογικό τους δικαίωμα γιατί βρίσκονται ή βρέθηκαν στη φυλακή ή υπό αστυνομική εποπτεία. Οι ΗΠΑ έχουν σήμερα 2.3 εκατομμύρια ανθρώπους μέσα σε κάποιο κελί και εκατομμύρια άλλους υπό αστυνομική επιτήρηση – το μεγαλύτερο αριθμό αναλογικά με τον πληθυσμό σε ολόκληρο τον κόσμο. Η «ανθρωπογεωγραφία του σωφρονισμού», μάλιστα, αποδεικνύει ότι τα μεγαλύτερα ποσοστά κρατουμένων βρίσκονται στις φτωχότερες περιοχές των ΗΠΑ ή σε πολιτείες που υπέστησαν δραστικές περικοπές στο κράτος πρόνοιας ενώ οι μαύροι και ισπανόφωνοι έχουν και πάλι την «τιμητική» τους.
Σύμφωνα με έναν άγραφο κανόνα των αμερικανικών εκλογών, τον οποίο επικαλούνται όλο και συχνότερα οι πολιτικοί αναλυτές στις ΗΠΑ, «όσο πιο σημαντικό είναι ένα ζήτημα, τόσο λιγότερο συζητιέται στην προεκλογική περίοδο». Καθώς λοιπόν οι ΗΠΑ ξεκινούν μια ακόμη πολεμική περιπέτεια στη Μέση Ανατολή, ενώ τουλάχιστον πενήντα εκατομμύρια άνθρωποι ζουν κάτω από το όριο της φτώχειας και ενώ τα εισοδήματα ψαλιδίζονται μαζί με τα δημοκρατικά δικαιώματα, οι ΗΠΑ προετοιμάζονται για μια από τις πιο σιωπηλές αλλά και ακριβοπληρωμένες εκλογικές αναμετρήσεις στην ιστορία τους. Και νικητής θα αναδειχθεί και πάλι ο… πλουσιότερος.
Άρης Χατζηστεφάνου
ΕΠΙΚΑΙΡΑ Οκτώβριος 2014
