βίκτορ χάρα

Δέκα τραγούδια για τη Χιλή

Ελάχιστα πραξικοπήματα στην ιστορία του 20ου αιώνα έχουν αποτυπωθεί σε τόσες ταινίες και βιβλία όσο η ανατροπή του Σαλβαδόρ Αλιέντε από τη CIA και τον Πινοσέτ στο λεγόμενο πρώτο «νεοφιλελεύθερο πραξικόπημα» της ιστορίας. Πολύ μικρότερη προσοχή δίνουμε συνήθως στα δεκάδες αν όχι εκατοντάδες τραγούδια που γράφτηκαν από το 1973 για τη Χιλή και περιγράφουν τα γεγονότα εκείνης της εποχής σε ρυθμούς που ξεκινούν από το ροκ για να φτάσουν σε χέβι μέταλ ή και σκα ήχους.

Ήδη από τη δεκαετία του ’80 αρκετά από τα συγκροτήματα που θέλουν να αναφερθούν στο πραξικόπημα της Χιλής το κάνουν με αναφορές στη ζωή και το θάνατο του θρυλικού Βίκτορ Χάρα του τραγουδιστή, δάσκαλου, σκηνοθέτη, ποιητή και κυρίως μέλος του κομμουνιστικού κόμματος της Χιλής που εκτελέστηκε με ένα οπλοπολυβόλο από τους ανθρώπους του Πινοσέτ.

Κάθε φυλακή στη Χιλή
Θυμάται τις κραυγές των βασανισμένων
Εσύ θυμήσου τον Αλιέντε
και τις ημέρες πριν έρθει ο στρατός.

Washington Bullets – The Clash

Στις 12 Σεπτεμβρίου, μια ημέρα μετά το πραξικόπημα και ενώ η νέα χούντα εξετάζει τις νεοφιλελευθερες οικονομικές συνταγές που έχει στείλει στη Χιλή η λεγόμενη σχολή του Σικάγου και προσωπικά ο Μίλτον Φρίντμαν, ο Χάρα συλλαμβάνεται μαζί με εκατοντάδες άλλα άτομα και οδηγείται στο κεντρικό γήπεδο της Χιλής. Οι ανθρωποφύλακες του νέου καθεστώτος του σπάνε τα δάχτυλα των χεριών και γελώντας του δίνουν μια κιθάρα: Τώρα παίξε αν μπορείς, του λένε.

«Από αυτά τα χέρια» θα τραγουδήσουν μερικές δεκαετίες αργότερα οι Calexico «θα βγουν καρποί που θα ρίξουν στο έδαφος όλα τα συρματοπλέγματα».

Οι U2 είχαν αφιερώσει και αυτοί ένα τραγούδι στον Βίκτορ Χάρα το 1987, όταν ακόμη διατηρούσαν έντονα πολιτικοποιημένο στοίχο και πριν ο Μπόνο μετατραπεί σε συνδαιτυμόνα των οικονομικών και πολιτικών ελίτ του πλανήτη. «Όταν οι ποιητές μιλούν από την καρδιά τους και ματώνουν γι’ αυτό» τραγουδούσαν οι U2 στο One Tree Hill «τα τραγούδια του Χάρα γίνονται όπλα».

Στη γειτονική Σκωτία οι Simple Minds αφιερώνουν το άλμπουμ τους street fighting years και το ομώνυμο τραγούδι στον Χάρα και ολόκληρη τη Χιλή ενώ στην Πορτογαλία το συγκρότημα Brigada Vitor Jara – Ταξιαρχία Βίκτορ Χάρα, παίρνει το όνομά του από τον ήρωα της Χιλής και τραγουδά γι΄’ αυτόν σε ένα μείγμα παραδοσιακής μουσικής της Πορτογαλίας και λατινοαμερικανικων ήχων.

Αρκετά ποιο συνειδητοποιημένοι στον πολιτικό τους λόγο και με άριστες γνώσεις των διεθνών εξελίξεων οι Clash θα αφιερώσουν στον Βίκτορ Χάρα το τραγούδι τους Washington Bullets από το άλμπουμ Σαντινίστας. Μέσα σε περίπου τέσσερα λεπτά το συγκρότημα του Τζο Στράμερ περιγράφει την εισβολή που οργάνωσε η CIA στον Κόλπο των Χπίρων το 1961, τα τάγματα θανάτου που χρηματοδοτούσαν οι ΗΠΑ στη Νικαράγουα και φυσικά την πραξικοπηματική ανατροπή του Αλιέντε και τη δολοφονία του Χάρα.

Ο πολιτικός στίχος της βρετανικής πανκ θα δώσει σε μερικές δεκαετίες τη σκυτάλη στην αμερικανική χιπ χοπ σκηνή για να περιγράψει και αυτή με σχεδόν δημοσιογραφικό τρόπο τις εξελίξεις στην Λατινική Αμερική. Εδώ και μερικά χρόνια οι Rebel Diaz, παιδιά πολιτικών προσφύγων που βασανίστηκαν στη Χιλή πριν καταφέρουν να διαφύγουν στις ΗΠΑ, εμπλουτίζουν τα τραγούδια τους με στίχους για τον Βίκτορ Χάρα, την προσπάθεια σοσιαλιστικής αναγέννησης της Χιλής από τον Αλιέντε και το αιματηρό πραξικόπημα που οργάνωσε ο Κίσινγκερ κατ’ εντολή αμερικανικών εταιρειών όπως η ΑΤΤ.

Από την Τουρκία, τη χώρα στην οποία οι στρατηγοί εισήγαγαν με το πραξικόπημα του Εβρέν μια νέα μορφή νεοφιλελευθερισμού που αντικατέστησε τον κεμαλικό κρατισμό, οι Βulutsuzluk özlemi θα τραγουδήσουν το şili’ye özgürlük (Ελευθερία στη Χιλή).

Η μουσική σκηνή της Ska, αν και χρονικά προγενέστερη, θα τιμήσει με μια μικρή καθυστέρηση τον Βίκτορ Χάρα και τα υπόλοιπα εμβληματικά θύματα της χούντας του Πινοσέτ. Στο τραγούδι τους Juan sin Tierra οι Ισπανοί Ska-p φέρνουν τον Βίκτορ Χάρα δίπλα στομ Εμιλιάνο Ζαπάτα και τα κινήματα των ακτημόνων της Λατινικής Αμερικής.

Παρατηρώντας την πλευρά του θύτη και όχι του θύματος η Αμερικανίδα τραγουδίστρια Ντέμπορα Χόλαντ θα τραγουδήσει για τη σχέση του δικτάτορα Πινοσέτ και της βρετανίδας πρωθυπουργού Μάργκαρετ Θάτσερ που μοιράστηκαν την ίδια νεοφιλελευθερη πολιτική. «Αν, μόνο είχα ακούσει τις συμβουλές σου» φέρεται να λέει η Μάγκι στον δικτάτορα «δεν θα είχα χάσει ποτέ την πρωθυπουργία της Βρετανίας».

Για τους δικτάτορες θα τραγουδήσουν χρόνια αργότερα και οι Αμερικανοί Camper van Beethoven οι οποίοι τοποθετούν σε μια κάντιλαν τον Στάλιν, το δικτάτορα Σομόζα της Νικαράγουας και τον στρατηγό Πινοσέτ της Χιλής τις πράξεις των οποίων συγκρίνουν με αυτές των προέδρων Ρίγκαν και Τζόνσον. Και όταν η Κάντιλακ γεμίζει με ορισμένους από τους μεγαλύτερους δολοφόνους του 20ου αιώνα οι Camper van Beethoven αναζητούν απλώς μια γέφυρα για να τους «φουντάρουν».

INFO
Δείτε:
Η Μάχη της Χιλής (1972-1979)
Η εξαιρετική τριλογία του ντοκιμαντερίστα Πατρίσιο Γκουσμάν καταγράφει όχι μόνο τις ημέρες του πραξικοπήματος αλλά και τα γεγονότα κατά τη διάρκεια της προεδρίας Αλιέντε.

Ο αγνοούμενος (1982)
Η κινηματογραφική αφήγηση του πραξικοπήματος στη Χιλή με τον Τζακ Λέμον χάρισε στον Κώστα Γαβρά το χρυσό φοίνικα του φεστιβάλ των κανών και μια παρ ολίγον σύλληψη στις ΗΠΑ όπου η ταινία αποσύρθηκε μέχρι το 2006.

Άρης Χατζηστεφάνου
Εφημερίδα των Συντακτών 14/9/2013

inffowar logo

Βοήθησε το INFO-WAR να συνεχίσει την ανεξάρτητη δημοσιογραφία

Για περισσότερες επιλογές πατήστε εδώ